ورق روغنی چیست + انواع، ویژگی ها و 4 کاربرد آن

همانطور که می دانید امروزه انواع ورق های فولادی کاربرد زیادی در صنایع مختلف دارند. به صورت کلی ورق های فولادی را با دو روش نورد گرم و نورد سرد تولید می کنند. نورد گرم به جز آن که نورد اولیه برای تولید تمامی ورق ها به حساب می آید، عمدتا به تنهایی برای تولید ورق سیاه مورد استفاده قرار می گیرد. در مقابل، ورق روغنی محصول نورد سرد است و بر همین اساس موارد مصرف بسیاری را در صنعت به خود اختصاص داده است. بنابراین، اطلاع از قیمت ورق روغنی برای افراد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ورق روغنی چیست؟

ورق روغنی (به انگلیسی Cold Rolling Oil یا Cold Rolled Steel Sheet) که با عنوان ورق نورد سرد نیز شناخته می شود، ورقی با شکل ظاهری صیقلی، نسبتا براق و روشن است. این ورق همان طور که از نام آن بر می آید، تحت فرایند نورد سرد و بدون اعمال حرارت زیاد ساخته می شود. به همین علت برخلاف ورق سیاه سطحی مات، اکسید شده و پوسته پوسته ندارد. همین موضوع نیز باعث می شود که از این ورق در صنایعی که شکل ظاهر اهمیت ویژه ای دارد، به طور گسترده استفاده شود.

روش تولید ورق روغنی

برای تولید ورق روغنی باکیفیت، لازم است در کارخانه های فولادی، مراحل زیر به دقت انجام شود:

اسیدشویی

ورق‌های نورد گرم در ابتدا در محلول اسیدی قرار داده می شوند تا سطح آن ها از هرگونه آلودگی و اکسید زدوده شود و سطحی تمیز پیدا کند.

نورد سرد

ورق های اسیدشویی هنگامی که از میان غلتک عبور می کنند، ضخامتاش کاهش پیدا کرده و به سطحشان افزوده می شود. اعمال فشار بر سطح ورق، نه تنها مقاومت ورق را کاهش نمی دهد، بلکه نهایتا به افزایش استحکام و سختی آن می انجامد. مهم است که همگام با عبور غلتک، ضخامت آن به دقت کنترل گردد.

آنیلینگ

ورق‌های نوردکاری شده در کوره‌های آنیلینگ تحت دمایی کنترل ‌شده به گرمای مورد نظرمی رسد و سپس خنک کاری آن به آرامی انجام می گیرد. طی این فرآیند خواص مکانیکی، انعطاف پذیری و تنش های داخلی ورق بهبود می یابد.

پوسته زدایی

ورق‌هایی که در مرحله قبل خنک کاری شدند، مجددا ازبین غلتک عبور داده می شوند که این فرآیند به ایجاد سطحی صاف و یکنواخت کمک شایانی می کند.

روغن کاری

فرآیندی که این ورق را از سایر ورق های فولادی متمایز می سازد، پروسه روغن کاری سطح است. در این مرحله بر سطح ورق، لایه ای نازک از یک روغن مخصوص اعمال می گردد که از به واسطه آن، ورق از خوردگی و زنگ زدگی محافظت می شود. همچنین جلایی براق به ورق می بخشد. چنان چه در این مرحله به جای روغن، از فرآیند گالوانیزاسیون استفاده شود، ورق حاصل شده از نوع گالوانیزه خواهد بود.

کنترل کیفیت

برای آن که از کیفیت نهایی ورق های روغنی اطمینان پیدا کنیم، باید آن ها را تحت آزمایش های مختلفی همچون بررسی ضخامت، سطح، تست های مکانیکی و شیمیایی قرار دهیم.

برش و بسته بندی

در مرحله آخر، نوبت به برش کاری ورق روغنی می رسد. برش ورق روغنی معمولا در اندازه استاندارد و یا در سایزهای سفارشی طبق نیاز مشتری انجام می گیرد.

هدف از روغن کاری ورق چیست؟

در فرایند تولید ورق روغنی، سطح ورق به کمک روانساز روغن کاری می شود. این موضوع کمک می کند که ساییدگی غلتک، نیروی نورد، اصطکاک بین ورق و غلتک و زنگ زدگی به میزان بسیار زیادی کنترل شود.

انواع ورق روغنی

ورق های روغنی با توجه به عملیات حرارتی و مشخصات فیزیکی آن ها، به چهار دسته تقسیم می شوند:

• ورق معمولی (st12)

ورق روغنی st12 که با عنوان ورق معمولی نیز شناخته می شود، به علت برخورداری از مزایای بسیار، کاربرئهای بسیاری را در صنایع به خود اختصاص داده است. از جمله این مزایا می توان به استحکام کششی و نقطه تسلیم نسبتا بالا، قابلیت شکل پذیری، خمش مناسب و امکان جوشکاری اشاره کرد.

• ورق نیمه کشش (st13)

ورق روغنی ST13 یا ورق نیمه کششی، پرکاربردترین نوع ورق روغنی به حساب می آید. با وجود آن که این ورق نسبت به نوع قبلی، استحکام کم تری دارد، اما از انعطاف پذیری بیش تری برخوردار است. همچنین قابلیت جوشکاری و امکان خمش بالا، آن را به ورقی ایده آل در صنعت تبدیل کرده است. لازم به ذکر است که ورق نیمه کشش نسبت به نوع معمولی، دارای قیمت بیش تری است.

• ورق فوق کشش (st14)

ورق ST14 یا ورق فوق کشش، به طور گسترده در صنایعی کاربرد دارند که نیاز به انعطاف پذیری بسیاری وجود داشته باشد. از جمله این موارد می توان به ساخت بدنه خودرو اشاره کرد. ورق فوق کشش گران ترین نوع ورق روغنی است و گزینه ای مناسب برای پرس کاری های عمیق به حساب می آید.

مشخصات ورق روغنی

مشخصه اصلی ورق روغنی، کشش و مقاومت بالای آن است؛ تا حدی که جداشدگی ورق نسبت به کشش زیاد تا حد قابل توجهی کاهش پیدا می کند. به طور تقریبی، ورق های روغنی در مقایسه با ورق سیاه، نسبت به کشش 20 درصد مقاوم ترند. همچنین به علت آن که تولید این ورق با نورد سرد انجام می گیرد، انعطاف پذیری و کیفیت سطح بیش تری دارد. مقاومت در برابر فشارهای فیزیکی و برخورداری از سطحی غیر مات، از دیگر مشخصات این محصول است. لازم به ذکر است که ورق روغنی معمولا با ضخامتی مابین 0.3 تا 3 میلی متر و با عرض 100 الی 125 میلی متر تولید می گردد.

برای آشنایی بیش تر با تفاوت های ورق روغنی و سیاه در ساختار و ویژگی ها، مطالعه مقاله تفاوت ورق سیاه و روغنی را پیشنهاد می کنیم.

کاربرد ورق روغنی چیست؟

همانطور که قبلا بیان کردیم ورق روغنی از زیبایی قابل قبولی برخوردار است و به همین دلیل در صنایع روکار و در فرایندهایی که زیبایی ظاهری اهمیت دارد، استفاده می شود. برای نمونه می توان از تولید لوازم خانگی، ماشین سازی، ساخت سقف های مختلف مانند سوله ها، پارکینگ و مصالح ساختمانی نام برد. مهم ترین موارد استفاده این محصول در صنعت، شامل موارد زیر می شود:

ماشین سازی

از مهم ترین موارد مصرف این ورق، در صنعت خودروسازی است. برای مثال برای ساخت فیلترهای خودرو و تولید گل گیرهای ماشین از ورق ST13 یا ورق نیمه کشش استفاده می شود. بکارگیری ورق روغنی در خودرو، سبب کاهش اصطکاک و در نتیجه آن افزایش ایمنی ماشین خواهد شد.

لوازم خانگی

در تولید انواع لوازم خانگی و برقی مانند گاز، یخچال، فر و سایر قسمت های آشپزخانه مانند کابینت ها، یراق آلات و انواع کمدها از ورق روغنی استفاده می کنند؛ چراکه علاوه بر مقاومت بالا، ورق روغنی کشسانی بالایی دارد و در هنگام لرزش لوازم، دچار شکستگی نمی شود.

تولید مقاطع فولادی

به علت خاصیت انعطاف پذیری بالای ورق روغنی، از آن برای تهیه انواع مقاطع فولادی مانند پروفیل های ساختمانی و صنعتی استفاده می کنند.

مبلمان فلزی

در تولید انواع مبلمان اداری از پروفیل مبلی مصرف می شود که این پروفیل را غالبا از ورق روغنی می سازند؛ چراکه انعطاف پذیری این ورق به آن اجازه می شد که به اشکالی گوناگونی درآید.

مزایای ورق آهن روغنی چیست؟

مهم ترین مزایای ورق روغنی که آن را به گزینه ای مناسب برای انواع صنایع تبدیل کرده است، شامل موارد زیر می شود:

• برخورداری از ظاهر مناسب: سطح براق و صاف این ورق، آن را برای استفاده در کاربردهای دکوراتیو مناسب کرده است.

• ضدخوردگی: پوشش روغنی ورق، سبب آن می شود که در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاوم باشد.
• قابلیت جوشکاری مناسب: جوشکاری ورق روغنی به آسانی انجام می شود و امکان استفاده در صنایعی که وابسته به تولید قطعات با اتصالات هستند را فراهم می سازد.
• دقت ابعادی قابل توجه: به علت نحوه فرآیند تولید ورق روغنی، این محصول از دقت ابعادی بسیاری برخوردار است.
• انعطاف پذیری و شکل پذیری مناسب: شکل پذیری بالای ورق روغنی سبب آن می شود که بتوان بر روی آن خمکاری اجرا کرد و انواع قطعات پیچیده را با آن تولید نمود.
• استحکام و مقاومت بالا: به علت تولید با فرآیند نورد سرد و عدم قرارگیری در حرارت بسیار بالا، این ورق دارای استحکام قابل توجهی است.

کارخانجات تولید انواع ورق روغنی

قیمت ورق های روغنی با توجه به ویژگی هایی مانند ضخامت، وزن، کیفیت ورق و کارخانه تولید کننده متفاوت است. در ایران کارخانجات مختلفی به تولید انواع ورق فولادی می پردازند که ورق کارخانه فولاد مبارکه اصفهان در میان سایر کارخانجات بهترین کیفیت را دارد.

سایر کارخانجات عبارتند از: هفت الماس، فولاد درخشان، جهان فولاد غرب.

علاوه بر تولیدات داخلی بخشی از نیاز بازار نیز از طریق واردات تامین می شود که با نام های ورق روغنی کره، چینی، قزاق و هندی وارد بازار می شوند.

ابعاد ورق روغنی

بسته به نوع و محل کاربرد، ورق ابعاد و اندازه های مشخصی خواهد داشت و سایز ورق روغنی متفاوت خواهد بود. با این وجود مطابق با ابعاد استاندارد، معمولا ضخامت ورق بین 0.2 تا 3 میلی‌متر، طول بین 4 تا 6 متر و عرض بین 60 سانتی‌متر تا 2 متر در نظر گرفته می شود.

فرمول محاسبه وزن ورق روغنی نورد سرد

در مورد وزن ورق های روغنی می توان به این نکته اشاره کرد که به طور تقریبی وزن آن ها با وزن آهن به یک اندازه است و به خاطر کیفیت بالا و قیمت مناسب کاربرد زیادی دارد. فرمول محاسبه وزن ورق روغنی به شرح زیر می‌باشد:

طول به متر * عرض به متر * ضخامت به میلیمتر × 7/85 = وزن به کیلو گرم

جدول وزن ورق روغنی

ضخامت (mm)	طول (m)	عرض (mm)	وزن (kg)
0.5	2	1	8
0.5	2.5	1.25	13
0.6	2	1	10
0.7	2	1	11
0.8	2	1	13
0.9	2	1	14
1	2	1	16
1.25	2	1	20
1.25	2.5	1.25	31
1.5	2	1	24
1.5	2.5	1.25	38

جمع بندی

در این مطلب به معرفی و بیان ویژگی ها و خصوصیات ورق روغنی، کاربرد و روش تولید آن پرداختیم. همانطور که بیان شد ورق روغنی با فرایند نورد سرد تولید می شود و دارای ظاهری صیقلی، براق و درخشان است به همین دلیل با نام ورق سرد نیز شناخته می شود. ورق سرد با توجه به ویژگی های منحصر به فرد خود مانند مقاومت و استحکام بسیار بالا و زیبایی ظاهری در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد.

منبع (Resource): Cold-Rolled Steel

سوالات متداول