سوله چیست + انواع سوله و کاربرد آن

انواع سوله و کاربردهای این نوع سازه از مباحث مهم مهندسی به شمار می‌آید. استفاده از آن در صورت انتخاب صحیح برای موارد گوناگون به‌ویژه در صنعت، با صرفه اقتصادی و سهولت در ساخت همراه بوده و در مجموع مورد توجه کاربران قرار گرفته است.

در سال‌های اخیر با افزایش جمعیت و بیشتر شدن نیاز عمومی به فضاهایی با وسعت کافی و دارای قابلیت کاربردی بالا، ساخت و تدارک سوله نیز بیشتر شده و بر تقاضا برای تهیه آن افزوده شده است.

در این نوشتار ضمن بررسی این موضوع می‌خوانیم:

• سوله چیست ؟
• انواع سوله کدامند ؟
• از کاربردهای سوله‌ها بیشتر بدانیم!

با ما در مطالعه این مطلب همراه شوید.

انواع سوله و ویژگی های آنها

سوله‌ها از جذاب‌ترین و کاربردی‌ترین سازه‌های عمرانی هستند. نقش مهم سوله در فراهم آوردن فضای مناسب برای مصارف گوناگون به‌ویژه در صنعت، باعث شده بسیاری از مراکز تولیدی، کارخانجات و کارگاه‌ها برای تامین فضای مورد نیاز خود به تهیه این نوع سازه مهندسی روی بیاورند.

انواع سوله که عمدتا از فولاد ساخته می‌شود، با شیوه ابداعی خود انقلابی در تهیه و تدارک فضاهای مختلف به راه انداخته است.
بر این اساس سازه‌های شیب‌دار یا سوله‌ها (Gable Bents) دارای موارد استفاده فراوان و متنوعی هستند که در بخشی از این مطلب به آن خواهیم پرداخت.

در این مقاله با تنوع سوله‌ها آشنا می‌شویم. ابتدا به سراغ یکی از مدرن‌ترین و پرکاربردترین انواع سوله در دنیا می‌رویم تا ببینیم کدام مزیت‌ها در ساخت و کاربرد، این سازه سبک مهندسی را تا این حد محبوب و پرطرفدار کرده است.

سوله خرپایی و مزیت های آن

به روزترین انواع سوله با نام سوله سبک خرپایی شناخته می‌شود. این نوع که با ورق فولادی (st37) تهیه می‌شود، پس از تهیه پروفیل و طبق محاسبات دقیق مهندسی ساخته شده و با روش‌های ویژه جوشکاری و توسط پیچ و مهره به‌یکدیگر وصل می‌شوند.

این نوع سوله بر اساس چیدمان فولاد و نقاط سبک اتصال آن شکل گرفته، و با کاهش چشمگیر میزان مصرف فولاد نسبت به مدل‌های کلاسیک تیرورقی همراه است. مزیتی که ضمن صرفه‌جویی اقتصادی، این نوع سوله را از مزیت تحمل بارهای جانبی کمتری نیز بهره‌مند نموده است.

وزن پایین این نوع سوله نیز از همین موضوع ریشه گرفته و آن را به یکی از ایمن‌ترین انواع سوله در جهان تبدیل نموده است. اما این تنها مزیت سوله سبک خرپایی نیست، بلکه نکات زیادی در این مورد وجود دارد که در ادامه مطلب به آنها می‌پردازیم.

۵ مزیت سوله خرپایی

در ادامه به پنج مزیت سوله خرپایی می پردازیم.

آزادی عمل نامحدود در شیوه طراحی شکل ظاهری

برای طراحی نمای ظاهری سوله سبک خرپا، هیچ محدودیتی وجود ندارد. موضوعی که از نظر مهندسی عمران مزیت بزرگی به‌شمار می‌آید. علاه‌بر نقش مهم و مثبت مهندسی این موضوع، تاثیر آن در انتخاب این نوع سوله برای مکان‌هایی نظیر سالن‌های همایش و تالارهای پذیرایی نیز بسیار قوی بوده و کاربرد آن را به گزینه انتخابی و برتر در این موارد تبدیل نموده است.

ارزان و مقرون به‌صرفه

همانطور که ذکر شد، ساخت این نوع سوله نسبت به سایر نمونه‌ها با مصرف فولاد به‌مراتب کمتری همراه است، که خود به‌تنهایی باعث صرفه‌جویی در متریال مصرفی بابت ساخت شده و قیمت آن را ارزان‌تر نموده است. از طرفی وزن پایین‌تر نیز، با نیاز به فونداسیون کوچک‌تر همراه بوده و از این جهت نیز، کار با آن در مجموع مقرون به‌صرفه و اقتصادی تمام می‌شود.

حمل آسان، مونتاژ و نصب کم‌هزینه

این نوع سوله را نسبت به انواع سوله به راحتی می‌توان جابجا کرد و در محل مورد نظر نصب نمود. همانند حمل آسان، نصب و مونتاژ این نوع سوله نیز بسیار آسان بوده و نفرات کمتری را درگیر می‌کند.

اجرای نامحدود دهانه عریض و بدون پایه

در این نوع سوله بر خلاف نمونه‌های دیگر، آزادی عمل نامحدود در انتخاب دهانه عریض و بدون پایه وجود دارد. موردی که با ایمنی کامل همراه بوده و از طرف سازمان نظام مهندسی نیز مورد تایید قرار گرفته است.

قابلیت اجرای سقف قوسی و هشتی

این نوع سوله سبک، امکان اجرای سقف را با تنوع قوسی و هشتی فراهم می‌کند، که بنا برمورد مصرف و کاربردی که از آن انتظار داریم انتخاب می‌شود.

با سوله تیرورقی آشنا شویم

از قدیمی‌ترین شیوه‌های ساخت سوله روش کاربرد تیر ورق سیاه st37 است که به روش جوشکاری و برای تهیه سقف هشتی مورد استفاده است. این روش در کشور ما بسیار پرکاربرد است.

ساخت دهانه‌های بسیار عریض توسط این روش ممکن نیست، اما به‌لحاظ کاربرد در سوله‌های بدون پایه محدودیتی ندارند. ساخت سوله تیر ورقی با هزینه بالایی همراه بوده، نسبت به نمونه‌های خرپایی چندان مقرون به‌صرفه نیست.

گرچه این بالا بودن قیمت بیشتر مربوط به میزان مصرف مصالح بوده و ارتباط چندانی با دستمزد ساخت ندارد. فولاد که در این مورد نیز متریال مصرفی غالب است، در این نوع سوله به‌فراوانی مصرف شده که وزن و قیمت آن را بالا می‌برد.

حداکثر دهانه در انواع سوله تیر ورقی تا ۴۵ متر است. اما با استفاده از پایه می‌توان دهانه‌های عریض‌تری نیز تولید کرد، گرچه به‌دلیل بالا رفتن شدید مصرف فولاد، چندان مقرون به‌صرفه نیست. ضمن اینکه وزن سازه نیز بالاتر رفته و از نظر اصول مهندسی چندان مطلوب نخواهد بود.

از دیگر معایب این روش، کاربرد بیشتر جوش‌کاری به‌جای پیچ و مهره است که علاوه بر دشوار کردن مونتاژ آن، کار جابجایی این نوع سوله را نیز مشکل و پرهزینه می‌کند.

در نهایت سنگین بودن سوله تیر ورقی، نیاز به فونداسیون بزرگتر را در پی دارد که با هزینه بیشتر و دشواری در ساخت همراه است.
با این وجود، در انواع سوله کوچک (زیر ۱۸ متر) به‌دلیل ارزان بودن ورق و دستمزد کار، با این متریال و مصرف فولاد به میزان مشابه با سوله‌های خرپایی، قیمت در این نمونه استثنائا ارزان‌تر محاسبه می‌شود و برای کاربران به‌صرفه‌تر است.

یو بی ام: جدیدترین رو ساخت سوله

جدیدترین نوع سوله برای ساخت دهانه‌‌های تا ۳۰ متر با نام ubm از ورق‌های نورد شده گالوانیزه ساخته شده و از وزن کمی برخوردار است.
در این روش ورق‌ها توسط دستگاه سیمر به هم متصل می‌شوند. عوامل فیزیکی نظیر باد و طوفان می‌تواند به‌مرور زمان، این اتصالات را سست کرده و در نهایت نیز با ایجاد سر و صدا و لرزش مشکلاتی در سوله ایجاد کند.

عایق‌بندی این نوع سوله با پاشیدن پلی‌یورتان بر روی سقف انجام می‌شود. از معایب بزرگ این نوع سوله عایق قابل اشتعال آن است که در مواردی نیز با مشکلات بهداشتی همراه بوده، و برای مصارف سوله‌های تولیدی مواد غذایی و بهداشتی توصیه نمی‌شود.
تنها مزیتی که کاربرد این نوع سوله را تاحدی توجیه می‌کند، قیمت ارزان آن است که کاربرد یوبی‌ام را در مواردی پرمصرف نموده است.

کاربردهای انواع سوله: از پوشش سقف خانه تا آشیانه هواپیما

سوله‌ها کاربردهای متنوع و زیادی دارند. تا جایی که می‌توان گفت با پیدایش این سازه‌های اغلب سبک و به‌صرفه، وسیع‌ترین میزان استفاده را برای موارد گوناگون یافته و تحول بزرگی در پوشش فضاهای کاربردی در موارد گوناگون را یافته‌اند.

اما این تنوع کاربرد برای استفاده بهینه و مفید، نیازمند تشخیص و طبقه‌بندی دقیق است. به‌طوری که با حوزه کاری و موردی که سوله برای آن انتخاب می‌شود هماهنگی داشته باشد.

برای مثال در مواردی که هدف از کاربرد سوله تولید یا نگهداری مواد غذایی و بهداشتی باشد، استفاده از متریال بهداشتی و آنتی باکتریال در ساخت بدنه بسیار مهم است.

در سوله‌هایی با کاربری‌های نیازمند به عایق نور و صدا، کاربرد ساندویچ پنل‌ها و مواد آکوستیک و مواردی با مصارف نگهداری و تولید مواد آتش‌زا یا در معرض حریق، سوله‌هایی با کاربرد عایق‌های حرارتی از اهمیت بالایی برخوردار است. نمونه‌های سوله دست دوم نیز در میان کاربران مورد استفاده بوده و از صرفه اقتصادی برخوردارند.

برخی از اصلی‌ترین کاربردهای سوله عبارتند از

انبار توزیع و نگهداری کالا، سالن همایش و اجتماعات، نمایشگاه‌های هنری و کتاب، آشیانه پرواز هواپیما، سالن‌های خرده فروشی، سالن‌های ورزشی، سالن‌های موقت برای برگزاری اجتماعات و سوله‌های نگهداری دام یا تولید محصولات کشاورزی و بسیاری موارد دیگر… .

جمع بندی

سوله‌ها از سازه‌های پرکاربرد با تهیه نسبتا آسان و کم‌هزینه در وسعت بالا هستند. از اندازه دهانه سوله تا متریال مصرفی و هزینه ساخت، هر یک به‌نوعی در انتخاب و مصارف آنها موثر بوده و در تامین رضایت کاربران اثر دارند.

از نمونه‌های سنتی و سنگین مانند سوله‌های تیرورقی تا سوله‌های سبک خرپایی و موارد یوبی‌ام که میزان مقاومت و کارایی خاص خود را دارند، هر یک به‌نوعی مورد استفاده هستند.

سوالات متداول