ورق اسیدشویی چیست + انواع، کاربرد و 5 روش تولید

همان‌طور که می‌دانیم ورق‌های فولادی به دو شیوه نورد گرم (ورق سیاه) و نورد سرد (ورق روغنی) تولید می‌شوند.
اگر دستی در بازار آهن‌آلات داشته باشید، تاکنون اسم ورق اسیدشویی را شنیده‌اید. قیمت ورق اسیدشویی در مقایسه با ورق سیاه، بیشتر و در مقایسه با ورق روغنی، کمتر است.

آیا می‌دانید ورق اسیدشویی چیست و در چه صنایعی استفاده می‌شود؟ در این مقاله قصد داریم به سوال شما مبنی بر ورق اسیدشویی چیست و چه کاربردهایی دارد، پاسخ مناسبی ارائه دهیم. با ما همراه باشید تا در ادامه به توضیحات مفصل تری درباره انواع ورق اسیدشویی، مراحل اسیدشویی ورق، کاربرد و استاندارد آن‌ها بپردازیم.

ورق اسیدشویی چیست؟

در پاسخ به سوال شما پیرامون ورق اسیدشویی چیست می‌توان گفت که در واقع ورق اسیدشویی یک نمونه از انواع ورق‌های آلیاژی است که با استفاده از نورد گرم ساخته می‌شود. ورق اسیدشویی به انگلیسی، acid corred steel roll نامیده می‌شود. علاوه بر این، ورق اسیدشویی با نام acid wash sheet نیز در انگلیسی شناخته می‌شود. در فرآیند تولید ورق سیاه به شیوه نورد گرم در سطح ورق ناخالصی‌ها، چربی‌ها و پوسته‌های اکسید ایجاد می‌شود که برای برطرف کردن آلودگی‌ها از فرآیند اسیدشویی کمک می‌گیرند.

چربی‌ها و پوسته‌های اضافی ورق با استفاده از یک نوع اسید که به اسید کلریدریک معروف است، از سطح ورق زدوده شده و در نتیجه ورق به صورت صاف و صیقلی در می‌آید.

به تعبیر دیگر ورق اسیدشویی، ورقی است که سطحی صیقلی، براق و بدون ناخالصی داشته باشد. به فرآیندی که ورق سیاه را به ورق اسیدشویی تبدیل می‌کند، فرآیند اسید شویی می‌گویند که به انگلیسی Pickling نامیده می‌شود و در حالت کلی یک عملیات سطح‌سازی فلز است که برای حذف ناخالصی‌ها مانند لکه‌ها، آلودگی‌های غیر آلی، زنگ‌زدگی یا رسوب از سطح فلزات آهنی، مس، فلزات گران‌بها و آلیاژهای آلومینیومی انجام می‌گیرد.

عملیات اسیدشویی به روش‌های مختلفی قابل انجام است که در ادامه به بیان آن‌ها می‌پردازیم.

علت انجام فرآیند اسیدشویی ورق

می‌دانیم که پایه تولید کلیه ورق‌ها، ورق سیاه است که به وسیله فرآیند نورد گرم تولید می‌گردد. در فرآیند تولید، ورق سیاه در دمای بسیار بالایی قرار می‌گیرد و در نتیجه بر روی ورق پوسته‌های اکسیدی و ناخالصی‌‌ها ایجاد می‌شود و باعث ایجاد ناهمواری و افت کیفیت ورق می‌گردد.

به همین خاطر برای برطرف کردن پوسته‌ها و ناخالصی‌های ایجاد شده بر سطح ورق از فرآیند اسیدشویی استفاده می‌کنند.

علاوه بر ورق‌های اسیدشویی که مستقیما وارد بازار شده و در صنایع مختلفی استفاده می‌شوند، در تولید ورق‌های سیاهی که در ادامه بر روی آن‌ها فرایند نورد سرد اعمال می‌شود نیز، عملیات اسید شویی صورت می‌گیرد.

پوسته‌های اکسید و ناخالصی‌های ایجاد شده بر روی ورق سیاه سخت و محکم است و به سادگی بر طرف نمی‌شود. وجود ناخالصی‌ها بر روی ورق در فرایند نورد سرد به غلتک‌های نورد سرد آسیب وارد کرده و از کیفیت ورق تولیدی می‌کاهد. به همین خاطر پیش از ایجاد فرایند نورد سرد حتما باید ورق مصرفی در فرایند اسیدشویی قرار گرفته و ناخالصی‌های آن برطرف شود.

اسیدهای مصرفی در فرآیند تولید ورق اسیدشویی چیست؟

اکسیدهای ایجاد شده بر روی سطح ورق سخت و سفت بوده و به سادگی از سطح ورق جدا نمی‌شوند. به همین دلیل باید از اسیدهایی که اکسیدها را در خود حل می‌کنند، استفاده کرد. برای این منظور از اسیدهایی مانند فسفریک، نیتریک، هیدروکلریک، هیدروفلوریک و اسید سولفوریک استفاده می‌شود.

مراحل اسیدشویی ورق

همان‌طور که قبلا اشاره کردیم ورق‌هایی که با استفاده از فرآیند نورد گرم تولید می‌شوند به دلیل حرارت بسیار بالا، در مواجهه با هوا دچار اکسیداسیون و پوسته پوسته شدن می‌گردند. برای برطرف کردن ناخالصی‌های ایجاد شده بر روی ورق از فرایند اسیدشویی استفاده می‌کنند.

به طور معمول در فرآیند اسیدشویی ورق‌های مورد نظر را در استخری از هیدروکلریدریک اسید که غلظتی حدود 20 تا 30% دارد وارد می‌کنند. ورق‌ها با سرعت یکسان از استخر اسید رد شده و پس از برطرف شدن ناخالصی‌ها به منظور پاکسازی رسوبات، وارد حوضچه‌های مخصوص شستشو شده و به وسیله آب تمیز می‌شوند.

در مرحله بعد ورق‌های اسیدشویی شده را به تونلی از هوای گرم می‌فرستند تا سطح آن خشک شود. نکته مهم این‌که سطحی که تا این‌جا از آلودگی‌ها تمیز و خشک شده اگر در مجاورت هوا قرار گیرد، مجددا دچار خوردگی و اکسیداسیون می‌شود.

به همین خاطر برای جلوگیری از قرارگیری در معرض هوا، ورق پیش از کلاف شدن به وسیله یک لایه نازک از روغن‌های معدنی، روغنکاری شده و به صورت کویل یا شیت برش خورده راهی انبارها می‌گردد.

روش های اسیدشویی ورق

پس از آن‌که پاسخ خود را در رابطه با این‌که ورق اسیدشویی چیست دریافت کردید، لازم است با روش‌های اسیدشویی ورق نیز آشنا شوید. عملیات اسیدشویی بر اساس نوع محصول و کاربرد آن در انواع مختلفی دسته بندی می‌شود که در ادامه بیان خواهند شد.

غوطه‌وری در مخزن: این شیوه به عنوان معمول ترین روش اسیدشویی شناخته شده و محصول مورد نظر در مخزنی از اسید غوطه‌ور شده و مواد به تمام نقاط آن دسترسی دارد. یکنواختی مزیت این روش بشمار می‌آید.

اسیدشویی ساکن: در این روش مقطع به صورت ثابت و ساکن است و محلول اسیدی حرکت داده می‌شود. این شیوه غالبا در صنعت آبکاری بکار می‌رود.

اسیدشویی دسته ای: در این شیوه مقاطع فولادی مورد نظر به شکل دسته‌ای وارد محلول و تحت فرآیند اسیدشویی قرار می‌گیرند.

اسیدشویی به روش اسپری: همان‌طور که از اسم آن مشخص است، این روش به صورت افشانه‌ای و در حضور فرد متخصص انجام می‌گیرد.

اسیدشویی به روش بازگردشی: این شیوه برای محصولاتی همچون لوله مورد استفاده قرار می‌گیرد و اسید از درون لوله رد شده و آلودگی‌های داخل آن برطرف می‌گردد.

انواع ورق اسیدشویی کدام است؟

در کشور ما از استانداردهای مختلفی برای ساخت ورق اسیدشویی استفاده می‌شود، اما پرکاربردترین آن‌ها، استانداردهای اروپایی DIN 1614 و BS EN 10111 است.

در استاندارد DIN ورق اسیدشویی به 4 نوع StW22، USt23، RRStW23 و StW24 تقسیم می‌شوند و میزان کربن موجود در آن‌ها بین 0.08 تا 0.1 درصد است.

همچنین در استاندارد BS EN نیز 4 نوع ورق اسیدشویی DD11، DD12، DD13 و DD14 وجود دارد که میزان کربن بکار رفته در آن‌ها بین 0.08 تا 0.12 درصد است.

در ادامه این مطلب، جدولی برای آنالیز شیمیایی ورق اسیدشویی ارائه داده‌ایم:

گرید فولاد	شماره فولاد	درصد کربن	درصد منگنز	درصد فسفر	درصد گوگرد	درصد نیتروژن
St22	1.0320	0.10	0.45	0.035	0.035	0.007
USt23	1.0321	0.08	0.3	0.025	0.025	0.007
RRSt23	1.0359	0.10	0.45	0.030	0.030	–
St24	1.0327	0.08	0.40	0.025	0.025	–

کاربرد ورق اسیدشویی چیست؟

همان‌طور که قبلا گفتیم ورق اسیدشویی به عنوان ماده اولیه برای تولید انواع ورق‌های فولادی مانند ورق سرد می‌باشد. برای نمونه می‌توان به ورق گالوانیزه اشاره کرد که برای تولید آن به ورق اسیدشویی نیاز دارند. همچنین پایه ورق‌های مختلفی که مورد رنگ کاری قرار می‌گیرند، ورق اسیدشویی است.

علاوه بر صنایع تولید ورق می‌توان به موارد زیر نیز اشاره کرد:

• در صنعت ماشین سازی برای تولید قسمت‌هایی از خودرو مانند رینگ، شاسی و چرخ‌ها
• برای ساخت مقاطع فولادی در ساختمان سازی مانند انواع پروفیل
• صنعت ساخت انواع لوله مانند لوله‌های آب، نفت و غیره
• برای ساخت انواع مقاطع فولادی گالوانیزه
• تولید انواع مخازن نفت و گاز
• صنعت کشتی سازی

مزایای عملیات اسیدشویی

مزایایی که عملیات اسیدشویی برای ورق به دنبال دارد، به شرح زیر می‌باشد:

• پاکسازی سطح ورق از اکسید و ناخالصی‌ها
• زیبا، یکدست و صیقلی شدن سطح ورق
• قابلیت استفاده برای انجام عملیات نورد سرد
• استفاده برای تولید انواع ورق‌های فولادی

معایب عملیات اسیدشویی

انجام عملیات اسیدشویی در کنار مزایا، معایبی را نیز دارا می‌باشد که شامل موارد زیر است:

• احتمال خوردگی و آسیب دیدگی سطح فلزات در فرایند اسیدشویی
• گران قیمت بودن برخی از روش‌های اسیدشویی
• دشواری فرایند بازیافت محلول‌های اسیدی
• نیاز به مصارف بالای آب

عوامل موثر بر قیمت ورق اسیدشویی چیست؟

عوامل متعددی همچون قیمت مواد اولیه، میزان عرضه و تقاضا، تورم، ارز جهانی، هزینه‌های حمل و نقل و نیروی کار و غیره بر قیمت تمام شده ورق اسیدشویی اثرگذار خواهند بود.

جمع بندی

در این مقاله به سوال شما مخاطبان عزیز مبنی بر ورق اسیدشویی چیست، پاسخ مناسبی ارائه دادیم و به توضیح کاملی درباره ورق اسیدشویی، دلیل و چگونگی انجام این فرایند، کاربرد و غیره پرداخته شد. پس از آن نیز به روش‌های تولید ورق اسیدشویی چیست، پرداختیم. یک عملیات متداول و پر استفاده در صنعت است که انجام آن قبل از اعمال هرگونه پوششی بر سطح ورق الزامی می باشد. عملیات اسیدشویی برای پاک کردن سطح انواع ورق های سیاه از آلودگی ها، پوسته های اکسید و ناخالصی ها می باشد و با روش های مختلفی قابل انجام است.

منبع (Resource): How to Acid Wash Sheet Metal

سوالات متداول