خاموت چیست + کاربرد و معرفی 6 نوع از آن

همانطور که در مقالات گذشته اشاره کردیم به انواع میلگرد یا مقاطع فولادی که از میلگرد ساخته شده‌اند، مانند خاموت، سنجاقک، خرک، رکابی و راستا آرماتور می‌گویند.  آرماتورها در قسمت‌های گوناگونی از ساختمان به کار می‌روند و کاربرد اصلی آن‌ها افزایش استحکام و مقاومت سازه است.

در این مطلب قصد داریم به طور اختصاصی به بررسی این پرسش که خاموت چیست و انواع آن کدام است، بپردازیم. با ما همراه باشید.

خاموت چیست؟

میلگردهای مصرفی در ساخت و ساز در دو مدل طولی و عرضی استفاده می‌شوند. میلگرد طولی، میلگردی است که در جهت طول سازه به کار می‌رود و میلگرد عرضی که به آن خاموت نیز گفته می‌شود، در جهت عرض سازه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خاموت به انگلیسی rebar stirrup نامیده می‌شود و در واقع این مقطع همان میلگردهای خم شده‌ای هستند که در اطراف سازه کشیده می‌شوند و از سازه محافظت می‌کنند.
رایج ترین اندازه میلگرد مصرفی برای تولید خاموت سایز 8 و 10 است. قیمت خاموت متاثر از قیمت میلگرد مصرفی است و با توجه به کارخانه تولید میلگرد تعیین می‌شود.

تاریخچه استفاده از خاموت

استفاده از خاموت برای اولین بار به کشور ژاپن و به هنگامی که دیگر کشورها هیچ اطلاعی از آن‌که خاموت چیست نداشتند، باز می‌گردد. چون در این کشور زلزله خیز، زمین لرزه امری شایع است، مهندسین سعی در افزایش ایمنی و مقاومت بتن ساختمان‌ها داشتند. آن‌ها توانستند به کمک خاموت، این مقاومت را در حد زیادی بالا ببرند.

به دنبال آن در سایر کشورها نیز استفاده از خاموت در ساختمان‌سازی رواج پیدا کرد. در ایران هم که مهندسین به دنبال بالا بردن استقامت ساختمان‌های بتنی بودند، تا از خسارات زمین لرزه جلوگیری کنند، خاموت را که روشی ثابت شده بود در دستور کار خود قرار دادند.

شکل انواع خاموت به چه صورت است؟

تا به این قسمت به بررسی آن‌که خاموت چیست و تاریخچه استفاده از آن به چه زمان بازمی‌گردد، پرداختیم. حال به بررسی انواع آن خواهیم پرداخت که از لحاظ شکل ظاهر نیز با یک‌دیگر متفاوت هستند:

خاموت سنتی

این خاموت به صورت دستی تهیه می‌شود. طرح ظاهری آن شبیه به مربع است و از پرمصرف‌ترین نوع خاموت برای ساختمان‌سازی است.

خاموت مهندسی

خاموت مهندسی مشابه با خاموت ساده یا سنتی، مطابق با نوع خمش تعریف می‌شود. در خاموت مهندسی، زاویه خمش میلگرد 45 یا 135 درجه می‌باشد و همچون خاموت ساده، دارای سطح مقطع مربعی شکل است.

خاموت معمولی

در ساخت این نوع از آرماتور عرضی یا خاموت ساده، ماشین می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد یا می‌توان با استفاده از روش‌های سنتی پیش رفت. این اتصالات به صورت حلزونی، در اندازه‌های مختلف و اشکال مختلف ساخته می‌شوند و در ساخت‌وساز مورد استفاده قرار می‌گیرند. اندازه‌های قالب آن قابل تغییر و شخصی سازی است.

خاموت مارپیچ

این نوع آرماتورها، با دستگاه‌های مخصوص (دستگاه cnc، نوعی دستگاه خاموت زن اتوماتیک ) و در اندازه‌های مختلف تولید می‌شود.

خاموت ربات

خاموت ربات نیز با استفاده از دستگاه CNC تولید می‌شود، اما در مقایسه با خاموت مارپیچ در طرح ظاهری تفاوت دارند.

خاموت سلولار

طرح ظاهری این خاموت مانند حلقه‌های بسته است. جدیدترین مدل خاموت است و استحکام و مقاومت بسیار بالایی دارد.

انواع سایز خاموت

سایز میلگرد خاموت بکار رفته در اتصال میلگردهای اصلی به یک‌دیگر می‌تواند ۸، ۱۰ و ۱۲ باشد و از لحاظ گرید آلیاژی نیز، از آن‌جایی‌ که گرید A2، نسبت به میلگرد A3 از انعطاف‌پذیری بالاتری برخوردار است، از آن در ساخت خاموت استفاده می‌شود.

توضیحات تکمیلی در خصوص خاموت

همانطور ک قبلا بیان کردیم در ساختمان‌سازی از دو مدل میلگرد عمودی و افقی استفاده می‌کنند که با نام‌های طولی و پهنایی نیز شناخته می‌شوند. انتخاب و استفاده از میلگرد به اندازه ساختمان و ستون‌ها بستگی دارد.

اکثرا میلگردها به صورت طولی استفاده می‌شوند، اما وقتی میلگرد در عرض و عمود بر میلگردهای طولی باشد، به آن میلگرد پهنایی می‌گویند. برای افزایش مقاومت و تحمل فشارهایی که به ساختمان وارد می‌شود، از دو استاندارد خاموت و آرماتور استفاده می‌کنند که در هر دو مورد، منبع مورد استفاده میلگرد است.

روش استفاده از خاموت در فونداسیون و ساختمان سازی

استفاده از خاموت در ساختمان‌سازی دو روش دارد:

1. تنگ باز

برای آن‌که بدانید کاربرد این خاموت چیست، در ابتدا باید بگوییم آرماتور عرضی تنگ باز، به سه دسته‌ تک شاخه یا قلاب، دو شاخه یا رکابی و یا چند شاخه تقسیم‌بندی می‌شود. در قسمت‌های مختلف سازه، بر اساس نوع فشار می‌توان از اشکال مختلف آن استفاده کرد.

1. تنگ بسته

کاربرد این خاموت چیست؟ خاموت تنگ بسته برای مقاومت در برابر نیروی برشی و پیچشی بر اساس تعداد شاخه‌ها در قسمت‌هایی که فشار نیروی پیچشی زیادتر است، کاربرد دارد. قابل توجه است که بخش انتهایی این محصول، برای مقاومت بیشتر در مقابل نیروهای وارده باید حداقل 135 درجه خم شود.

در روش تنگ باز خاموت قلابی شکل در ساختمان سازی استفاده می شود. خاموت قلابی خود دارای مدل های مختلفی است و با توجه به نوع کاربرد مصرف می شود.

مدل تنگ بسته نیز مانند مدل تنگ باز قلابی شکل است. با این تفاوت که این مدل درجه مقاومت بسیار بالاتری نسبت به فشارهایی که به بتن ها وارد می شود دارد.

دو نوع شکست در بتن سازه

1. شکست خمشی
2. شکست برشی

خاموت‌ها به منظور نگهداری از میلگردهای پشتیبان ابتدایی در یک استاندارد مشخص قرار می‌گیرند. همچنین خاموت‌ها در فاصله مناسب در پایه و ستون تعبیه می‌شوند تا از خم‌شدگی ستون جلوگیری کنند.

فرق تنگ و خاموت چیست؟

برخلاف خاموت، تنگ تنها به شکل پیوسته قابل استفاده می‌باشد و به اشکال دایره، مربع، مستطیل و یا چندوجهی تولید می‌گردد.

تفاوت دورگیر و خاموت چیست؟

به‌طور معمول از خاموت برای تیر سازه استفاده می‌شود؛ این در حالی است که دورگیر غالبا برای ستون کاربرد دارد.

دلیل استفاده از خاموت در ستون های بتنی

از خاموت در ستون‌های بتنی به دلایل زیر استفاده می‌شود:

• افزایش مقاومت میله‌ها
• افزایش مقاومت لازم برای برش و پیچش
• حفاظت از میله‌های طولی در زمان ساخت و ساز
• افزایش انعطاف و مقاومت با محافظت و پوشش بتن
• افزایش مقاومت مقابل بریدگی‌ها و حفظ مقاومت میله‌های فولادی

نکات نصب خاموت چیست؟

درنظرگیری نکات زیر به هنگام نصب خاموت، اهمیت بسیاری دارد:

• فاصله بین خاموت‌ها حدودا 20 سانتی‌متر است.
• خاموت‌ها توسط سیم‌های مخصوص به میلگردهای طولی بسته می‌شوند.
• زمان خم کردن میلگرد برای تهیه خاموت درجه دما باید از 5 درجه بیشتر باشد.

قیمت خاموت به چه عواملی بستگی دارد؟

قیمت خاموت مستقیما با قیمت میلگرد استفاده شده در پروژه‌ها مرتبط است. قیمت خاموت به نوع میلگرد اولیه، سایز و هزینه‌های خمکاری آن بستگی دارد؛ بنابراین می‌توان در خاموت‌گذاری مختلف ستون‌ها، از میلگردهای گوناگونی استفاده نمود.

جمع بندی

در این مقاله مطالب مفیدی درخصوص آن‌که خاموت چیست، انواع و روش استفاده گفته شد. میلگردهای مصرفی در ساخت و ساز در دو مدل طولی و عرضی استفاده می‌شوند. میلگرد طولی، میلگردی است که در جهت طول سازه به کار می‌رود و میلگرد عرضی یا خاموت، در جهت عرض سازه استفاده می‌شود. استفاده از خاموت مزایای زیادی دارد که برای نمونه می‌توان به افزایش مقاومت میله‌ها، افزایش مقاومت لازم برای برش و پیچش و حفاظت از میله‌های طولی در زمان ساخت و ساز اشاره کرد.

منبع(Resource): Can your Rebar Bender make a stirrup

سوالات متداول