یکی از میلگردهایی که طی فرآیند خمکاری ساخته می‌شود، میلگردهای سنجاقی هستند. میلگرد سنجاقی به علت زاویه خم به شکل سنجاق ظاهر می‌شود و در برابر نیروهای برشی وارد شده مقاومت مناسبی از خود نشان می‌دهد. نهایتا استفاده از این میلگردهای فولادی سبب افزایش مقاومت و استحکام ساختمان خواهد شد. در مقاله پیش رو به معرفی کامل میلگرد سنجاقی، انواع، مزایا و معایب آن پرداخته می‌شود.
میلگرد سنجاقی چیست؟
میلگرد سنجاقی، قلاب دوخت، دوخت ستون یا رکابی یکی از انواع میلگردهای فولادی به حساب می‌آید که نسبت به سایر انواع میلگرد، دارای اندازه‌ای باریک‌تر و کوچک‌تر است و به علت آن‌که از هر دو طرف خم می‌شود، به نام سنجاقی نام دارد.
قلاب دوخت از انواع میلگردهای عرضی به شمار می‌رود که به علت تاثیر بر نحوه عملکرد ستون بتنی تحت تاثیر بار جانبی، حاثز اهمیت بسیاری می‌باشد. بار جانبی شامل مواردی همچون سیل، زلزله و طوفان می‌شود. برای ساخت میلگرد سنجاقی معمولا از میلگرد با استاندارد A2 که دارای آج می‌باشد، استفاده می‌کنند. اندازه این میلگردها به طور معمول 8 تا 10 است.
انواع میلگرد سنجاقی
همان‌طور که اشاره کردیم، میلگرد سنجاقی به‌واسطه خمکاری میلگرد در زاویه‌های مختلف تولید می‌گردد. قلاب دوخت بسته به نوع خم و زاویه‌ای که دارا باشد، انواع مختلفی از میلگرد را تشکیل خواهد داد که در ادامه این موارد را معرفی می‌نماییم:
- میلگرد سنجاقی با خم استاندارد
در این نوع از میلگردهای سنجاقی، هر دو جهت میلگرد با خم 90 درجه تغییر شکل داده شده و مورد خمش قرار گرفته‌اند. در هر جهت این میلگرد، اندازه خم آن حدودا 12 برابر قطر میلگرد است. به آن معنا که در صورتی که میلگرد قطر 16 میلی‌متر داشته باشد، خم آن در حدود 20 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود.
- میلگرد سنجاقی با خم نیمه استاندارد
در میلگردهای سنجاقی با خم نیمه استاندارد، برخلاف نوع قبل میزان و درجه خمش در هر دو سمت میلگرد یکسان نیست. در این مقاطع، میلگرد از یک جهت با زاویه 90 درجه و از سمت دیگر با زاویه 135 درجه مورد خمش قرار گرفته است. شکل نهایی در این نوع میلگرد مشابه با چنگک است.
- میلگرد سنجاقی با خم دو طرف
زاویه و جهت خم در هر 2 سمت این میلگرد به میزان 135 درجه است و نهایتا منجر به ایجاد شکلی مشابه با حرف S انگلیسی می‌نماید. زاویه‌هایی که در این میلگرد تشکیل می‌شود، در جهت خلاف هم‌دیگر است و انتهایی یکی از آن‌ها رو به بالا و انتهای دیگری رو به پایین است.
کاربرد قلاب دوخت چیست؟
میلگردهای سنجاقی یکی از مهم‌ترین مقاطع در ایجاد و تقویت استحکام ساختمان به حساب می‌آیند. این میلگردها که به کمک مفتول به هم‌دیگر متصل می‌شوند، معمولا به تعداد زوج و به شکل عمود بر یک‌دیگر در اجزای مختلف همچون فونداسیون، ستون بتنی و دیوار برشی قرار می‌گیرند. به‌طور کلی قلاب دوخت در پل و سدسازی، صنعت کشاورزی، ساختمان سازی و غیره استفاده می‌شود. نحوه عملکرد این میلگرد به شرح زیر است:
کاربرد میلگردهای سنجاقی در فونداسیون
یکی از مهم‌ترین کاربردهای میلگرد سنجاقی در اسکلت‌های فلزی و فونداسیون می‌باشد. این میلگرد به شکل عرضی و عمود بر روی هم‌دیگر قرار می‌گیرد.
کاربرد میلگردهای سنجاقی در ستون بتنی
یکی دیگر از کاربردهایی که برای میلگرد سنجاقی می‌توان به ان اشاره نمود، استفاده در ستون‌های بتنی است. از آن‌جایی که ستون‌ها در سازه، بار ساختمان را به زمین انتقال می‌دهند، لازم است مقاومت و استحکام قابل توجهی داشته باشند. بکارگیری میلگرد سنجاقی در ستون بتنی بعد از ایجاد ستون با میلگرد و بتن ریزی بر آرماتور، سبب افزایش و تقویت مقاومت خواهند شد. به عبارت دیگر میلگردهای سنجاقی، میلگردهای طولی را نگه می‌دارند تا صورت وارد شدن بار جانبی، دچار از هم‌پاشیدگی نشوند.
کاربرد میلگردهای سنجاقی در دیوار برشی
از دیگر موارد استفاده این میلگرد، دیوارهای برشی است. دیوار برشی بتنی، تحت تاثیر فشار برشی ساختمان قرار می‌گیرد؛ به همین علت نیاز به مستحکم‌سازی دارد. این امر با بکارگیری میلگردهای طولی امکان‌پذیر خواهد شد. بنابراین میلگردهای طولی توسط میلگرد سنجاقی ثابت نگه داشته می‌شوند.
آیین نامه اجرای سنجاقی
ضوابط و مقررات اجرای میلگرد سنجاقی شامل نکات زیر می‌شود:
- چنان‌چه فاصله آزاد میان خاموت بیش از 15 سانتی‌متر باشد، یا در میان آن 3 آرماتور وجود داشته باشد، مهم است که آرماتور به همراه سنجاقی یا خاموت سفت و چفت گردد.
- لازم است محاسبه تعداد و فواصل میان میلگردهای سنجاقی به کمک طراح سازه انجام گیرد.
- لازم است فاصله میان میلگردهای سنجاقی در جهت عمود بر محورهای طولی عضو، کم‌تر و یا در بیش‌ترین حالت مساوی با 35 سانتی‌متر باشند.
- در صورتی که در ساختمان، تعداد سقف بیش از 5 باشد، باید در تمام ستون‌ها، میلگرد سنجاقی استفاده گردد.
- زمانی‌که تعداد آرماتور طولی ستون بیش از 12 عدد باشد، به جهت تراکم بالای آرماتور، ویبراسیون بتن برای متراکم سازی مشکل‌دار خواهد شد. مطابق با ضوابط و مقررات ملی ساختمان، در این زمان می‌توان خاموت بسته لوزی را با میلگرد سنجاقی جایگزین کرد که در هر خاموت تنها یک میلگرد طولی به شکل آزاد قرار داده می‌شود.
استفاده از میلگرد سنجاقی چه مزایایی دارد؟
بکارگیری قلاب دوخت در سازه‌های بتنی و فلزی با مزایای زیر همراه می‌باشد:
- دارای ساختار ویژه و امکان اجرا و نصب آسان
- منجر به نگهداری میلگردهای طولی در جای خود
- دارای عملکرد آسان
- امکان استفاده در قسمت‌های مختلف به علت برخورداری از وزن پایین و کم‌حجم
معایب استفاده از میلگردهای سنجاقی
در کنار مزیت‌های ذکر شده، استفاده از میلگردهای سنجاقی در سازه‌ها معایبی همچون موارد زیر دارا است:
- برای تولید میلگرد قلاب دوخت، لازم است مطابق با محاسبات دقیق، اندازه خم و زاویه، محاسبه و اجرا گردد؛ این امر به آن علت است که کم‌ترین اشتباه می‌تواند سبب وقوع مشکلات بزرگ گردد.
- میلگردهای سنجاقی لازم است به صورت پیش ساخته تهیه شوند. به همین جهت چنان‌چه اندازه دوخت ستون در مقایسه با ستون مدنظر استاندارد نباشد، امکان استفاده از آن در سازه یا وجود نخواهد داشت و یا بسیار دشوار خواهد بود.
- به علت آن‌که فواصل و نحوه اجرا میلگردهای سنجاقی در سازه‌ها اهمیت بسیاری دارد و هر کوتاهی در کار می‌تواند سبب بروز مشکل گردد، لازم است که اجرای آن زیر نظر شخص متخصص صورت گیرد.
وزن میلگردهای سنجاقی
قطر و طول، دو پارامترم مهم در محاسبه وزن این میلگرد هستند. برای این امر، لازم است در آغاز قطر میلگرد به میلی‌متر اندازه‌گیری شود. پس از آن با بهره‌گیری از فرمول زیر می‌توانید وزن میلگرد سنجاقی را محاسبه نمایید:
0.00617 × قطر میلگرد به میلی‌متر × طول میلگرد به متر = وزن میلگرد سنجاقی به کیلوگرم
سخن آخر
میلگرد سنجاقی که در بازار آهن آلات با نام قلاب دوخت، رکابی و دوخت ستون نیز شناخته می‌شود، یکی از انواع میلگردهای فولادی است که دو سمت آن با اندازه‌های مشخص خمکاری می‌گردد و شکلی سنجاقی ایجاد می‌نماید. انواع این میلگرد شامل میلگرد با خم استاندارد، میلگرد با خم نیمه استاندارد و میلگرد با خم دو طرف می‌باشد که استفاده و بکارگیری آن سبب بهبود عملکرد اجزای سازه نسبت به بارهای جانبی خواهد شد. از میلگردهای سنجاقی در ستون‌های بتنی، دیوار برشی و فونداسیون استفاده می‌کنند.
منبع (Resource): Setting Out Pins
سوالات متداول
انواع میلگرد سنجاقی کدام است؟
انواع میلگرد سنجاقی شامل میلگرد خم استاندارد، میلگرد با خم نیمه استاندارد و میلگرد با خم دو طرفه می‌شود.
سنجاقی در ستون چه نقشی دارد؟
این میلگرد با نگهداری میلگردهای طولی در کنار یک‌دیگر سبب کنترل نیروی وارده می‌شود و از فرو ریختن ستون سازه جلوگیری می‌نماید.
