پیشرفت و فعالیت در هر صنف و صنعتی نیازمند استفاده از تجهیزات و لوازم مخصوصی می‌باشد. صنعت ساختمان سازی نیز از قاعده جدا و مستثنی نیست. یکی از الزامات صنایع عمرانی، بکارگیری مصالح مختلفی همچون میلگردهای فولادی می‌باشد. میلگردها به جهت آن‌که در تامین امنیت ساختمان تاثیر ویژه‌ای می‌گذارند، حائز اهمیت بسیاری هستند.
در مواقعی که احتیاج به تغییر شکل میلگرد وجود داشته باشد، آن را مورد خمکاری قرار می‌دهند. در این مقاله از شاهین فلز سپاهان قصد داریم ضمن معرفی خمکاری میلگرد و انواع آن، به بررسی کاربردهای این فرآیند نیز بپردازیم. تا انتهای این مقاله کاربردی با ما همراه شوید.
خمکاری میلگرد چیست؟
همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد، از میلگرد در ساختمان سازی استفاده بسیاری می‌شود. در بعضی از مواقع لازم است که میلگرد تغییر شکل دهد و در حالت اصلی خود بکار نرود. یکی از این فرآیندها، خمکاری است که در تعریف به تغییر شکل میلگرد بدون شکستگی اطلاق می‌گردد.
روش خمکاری میلگرد چیست؟
برای خمکاری از 2 روش کلی دستی و ماشینی استفاده می‌کنند که هر کدام دارای مزایا و معایب منحصر به خود است. در ادامه مطلب خمکاری به هر دو شیوه را بررسی خواهیم کرد:
- خمکاری به شیوه دستی
برای ایجاد خم در روش دستی ابتدا میلگرد را میان دو گیره قرار می‌دهند و آن را توسط اهرم فولادی محکم می‌کنند. اهرم فولادی که استوانه‌ای مانند است، در کنار و اطراف میلگرد قرار می‌گیرد و منجر به تسهیل فرآیند می‌شود.
سپس کشیدگی آن به سمتی که قصد ایجاد کشش داریم، انجام شده و آن قسمت از میلگرد که میان گیره قرار می‌گیرد، خم مدنظر اعمال می‌گردد. در حقیقت با قرارگیری میلگرد در اهرم، با اعمال فشار یکنواخت اهرم، خم مورد نظر ایجاد می‌شود.
لازم به ذکر است که برای دقت بیشتر کار، لازم است میز کار و طرف دیگر میلگرد توسط شخص دوم کنترل شود. افزون بر آن، برای افزایش دقت کار، از قطعات چوبی یا فلزی برای قرارگیری میان گیره و میلگرد استفاده می‌کنند.
با وجود آن‌که در این روش نیز می‌توان به میلگردی باکیفیت دست پیدا کرد، اما برای میلگردهایی که دارای ضخامت و قطر بالا هستند، توصیه نمی‌شود و بهتر آن است که از تجهیزات مخصوص دارای قالب ایجاد خم، استفاده شود. معمولا ضخامت حدودی 3.5 سانتی متر برای خم به روش دستی مناسب است.
همان‌گونه که در خمکاری با روش ماشینی از تجهیزات مخصوص استفاده می‌کنند، برای خمکاری میلگرد به روش دستی نیز لازم است از تجهیزات مشخصی همچون عینک مخصوص، دستکش و غیره برای محافظت از افراد استفاده شود.
خمکاری معمولا در فضاهای باز و به جهت جلوگیری از وقوع مشکلات انجام می‌گیرد. معمولا افراد برای آن‌که انتهای برش داده میلگرد آسیبی وارد نکند، آن را کلاهک‌های مخصوصی که مورد تایید OSHA می‌باشد، پوشش می‌دهند.
بهتر است برای خم کردن میلگرد با دست، میلگردی را انتخاب کنید که ضخامت مناسبی داشته باشد و به راحتی بتوان با دست خمیدگی را ایجاد کرد. انتخاب میلگردها بر اساس یک سری کدهای ساختاری برای انجام خمکاری دستی انجام می‌شود.
- خمکاری به شیوه ماشینی
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در اجرای خمکاری باید به آن توجه ویژه داشت، آن است که به‌طور کاملا صحیح و توسط شخص متخصص انجام گیرد؛ چراکه در غیر این صورت مقاومت میلگرد با افت زیادی مواجه خواهد شد. همچنین مهم است که پیش از خمکاری، کاربرد میلگرد بررسی شود.
میلگردها به تناسب کاربردی که در ساختمان سازی دارند و یا نوعی که دارا هستند، نیازمند به اشکال و درجات متفاوتی از خم خواهند بود. برای خمکاری به شیوه ماشینی از دستگاه‌های مختلفی همچون برقی یا بنزینی استفاده می‌کنند.
همچنین برخلاف روش قبل، در این شیوه امکان ایجاد خم در میلگردهای مختلف و قطرهای متفاوت از آن وجود خواهد داشت. علاوه بر آن سرعت در این دستگاه بسیار بالا است و می‌توان آن را به آسانی جابه‌جا کرد. پس از خمکاری به این روش، مهم است که کیفیت میلگرد نهایی بررسی شود؛ چراکه امکان از بین رفتن پوشش و پوسته پوسته شدن آن وجود خواهد داشت.
اجزای دستگاه خمکاری میلگرد چیست؟
پیش از این به بررسی نحوه خمکاری پرداختیم. حال قصد داریم به بررسی آن بپردازیم که در خمکاری از چه تجهیزاتی استفاده می‌شود. این موارد به شرح زیر هستند:
- میزکار خم و برش میلگرد
از آن‌جایی که میلگردها خود مقاطعی مستحکم هستند، خمکاری آن‌ها نیز منجر به اعمال فشار بر اپراتور خواهد شد. برای آن‌که بتوان میزان فشار را کم نمود، از میزهای مخصوص کار خم بهره می‌برند. معمولا ارتفاع در این میزها در حدود 80 سانتی‌متر است. همچنی طول آن‌ها متناسب با طول میلگرد درنظر گرفته می‌شود. بنابراین در حدود 2 تا 4 متر است. برای افزایش امنیت کار، مهم است که مقاومت میز بررسی گردد.
- صفحه خم کن
صفحه خم کن، صفحه‌ای مربعی یا مستطیلی است که زائده‌هایی فولادی دارد. بر سطح این صفحه خارهایی موجود است که از جابجا شدن قطعات هنگام خم کاری جلوگیری می‌نماید. لازم است فواصل میان زائده‌ها مطابق با ضخامت مقطع تعیین گردد.
- آچار خم کن میلگرد
یکی از ابزارهای در دسترس برای خم میلگرد، آچارها هستند. این ابزار فولادی می‌باشد و فشار وارد شده طی خمکاری را تحمل می‌نماید. مهم است که برای بازدهی بهتر، قطر میلگرد با دهانه آچار متناسب باشند.
- پتک
دستگاهی تحت عنوان کشش میلگرد با هدف صاف کردن محصولات توسط بعضی از افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد. چنان‌چه این دستگاه وجود نداشته باشد، از ابزارهایی همچون پتک استفاده می‌کنند. وزن پتک، قطر محصول و غیره بر میزان صاف‌شدگی تاثیرگذار خواهند بود.
کاربرد خم میلگرد چیست؟
انواع مختلفی از میلگردهای فولادی با کاربری‌های مختلف تحت خمکاری قرار می‌گیرند. به‌طور کلی قطعات هدف خمکاری شامل موارد زیر می‌شود:
- میلگرد خاموت
- میلگرد سنجاقک
- میلگرد سیتکا
- میلگرد ادکا
- میلگرد خرک
- میلگرد رکابی
طول خم میلگرد چگونه محاسبه می‌شود؟
یکی از پارامترهای مهم در مهار میلگرد، طول خم آن می‌باشد. در تمام قطعات بتن آرمه، نیروی فشاری یا کششی میلگرد در هر مقطع، به کمک مهار میلگرد در 2 جهت مقطع بتن انتقال داده می‌شود. به‌طور کلی مهار میلگرد از روش‌های زیر امکان‌پذیر خواهد بود:
- پیوستگی موجود میان بتن و آرماتور در سطح جانبی آرماتور
- ایجاد قلاب استاندارد در انتهای میلگرد
- استفاده از لوازم مکانیکی در طول میلگرد
در روش ایجاد قلاب، برای مهار نمودن میلگرد کششی به کمک قلاب، انتهای میلگردی که خم شده است را به صورت قلاب درمی‌آورند. نظر به مقررات ملی ساختمان، هر یک از خم‌های زیر، قلاب استاندارد تلقی خواهند شد:
طول خم میلگردهای اصلی
- خم نیم دایره به اضافه حداقل 4 برابر قطر اسمی میلگرد طول مستقیم، به نحوی که انتهای میلگرد آزاد کمتر از 60 میلی‌متر نباشد.
- خم 90 درجه به اضافه طول مستقیم، مساوی با حداقل 12 برابر قطر اسمی میلگرد در انتهای آزاد میلگرد باشد.
طول خم میلگرد برای میلگردهای تقسیم و خاموت
- خم 90 درجه به اضافه حداقل 6 برابر قطر اسمی میلگرد طول مستقیم، به طریقی که برای میلگردهای با قطر بیش از 16 میلی‌متر و کمتر از 25 میلی متر، از 60 میلی متر کمتر در انتهای آزاد میلگرد وجود نداشته نباشد.
- خم 90 درجه به اضافه حداقل 2 برابر قطر اسمی میلگرد طول مستقیم در انتهای آزاد میلگرد، برای میلگردهای با قطر بیشتر از 16 میلی متر و کمتر از 25 میلی متر باشد.
- خم 135 درجه به اضافه حداقل 6 برابر قطر اسمی میلگرد طول مستقیم، به نحوی که کمتر از 60 میلی‌متر در انتهای آزاد میلگرد نباشد.
نکات اجرای خم میلگرد
طبق آیین‌نامه‌ها و مقررات ملی ساختمان، مهم است که خم میلگرد باتوجه به استانداردهای زیر انجام شود:
- برای آن‌که خم قلاب با انحنای ثابت شکل داده شود، باید تجهیزات استاندارد و مناسبی بکار گرفته شود.
- تنظیم سرعت فرآیند خمکاری باید با نوع میلگرد و دمای محل، تناسب داشته باشد.
- مهم است که آرماتور خم شده در تیر و دال یک طرفه با هدف کنترل عرض ترک و میزان گستردگی، در فواصل مشخصی قرار گرفته شوند.
- لازم به ذکر که تا حد ممکن نباید میلگردهای خم شده را باز و مجددا بسته کرد. این امر سبب شکستگی آن خواهد شد.
- بدون نظارت شخص متخصص، امکان خم نمودن آرماتور درگیر در بتن وجود نخواهد داشت.
- میلگردهای قرار گرفته در دماهای پایین، امکان خمکاری ندارند.
- لازم است که خمکاری میلگردها به صورت سرد انجام گیرد.
جمع بندی
در تعریف به تغییر شکل میلگرد بدون آن‌که میلگرد دچار شکستگی شود، خمکاری میلگرد می‌گویند. این فرآیند به 2 طریق دستی و ماشینی انجام می‌شود و همان‌طور که انتظار می‌رود، سرعت و دقت کار در خمکاری با روش ماشینی بیشتر است. از خم کاری برای انواع میلگردهای فولادی همچون ادکا، سنجاقی، رکابی و غیره استفاده می‌کنند.
سوالات متداول
خمکاری میلگرد چیست؟
به تغییر شکل میلگرد بدون شکستگی خمکاری میلگرد گفته می‌شود.
خم در میلگرد چگونه ایجاد می‌شود؟
دو روش دستی و ماشینی برای اجرای خمکاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربرد خمکاری چیست؟
از فرآیند خمکاری در تولید انواع مختلفی از میلگرد همچون سیتکا، خاموت، رکابی و غیره استفاده می‌شود.
منبع (Resource): How to bend rebar
