فولاد و لوازم فولادی، از جمله مهم‌ترین متریالی هستند که توسط افراد مختلف و در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند. در عین دارا بودن مزایای بسیار، فولادها با مشکلاتی همچون سایش روبرو می‌باشند. به عنوان مثال ورق‌های فولادی که یکی از محصولات پرکاربرد فولادها به حساب می‌آیند، در بسیاری از موارد، با چنین مشکلاتی مواجه هستند.
به همین علت در بازار آهن آلات، ورقی تحت عنوان ورق ضد سایش عرضه می‌گردد که این قبیل مشکلات را رفع می‌نماید. این‌که ورق ضد سایش چیست و چگونه چنین خاصیتی پیدا می‌کند، موضوعی است که در ادامه مطلب به آن خواهیم پرداخت.
ورق ضد سایش چیست؟
ورق ضد سایش ( به انگلیسی anti-wear sheet) یکی از انواع ورق‌های فولادی است که در بازار با نام ورق هاردوکس نیز شناخته می‌شود. ورق هاردوکس محصولی از شرکت سوئدی SSAB است که در سال 1974 به عنوان اولین ورق ضد سایش به بازار عرضه گردید.
این ورق فولادی، یک ورق آلیاژی با میزان بالای کربن می‌باشد که منجر به افزایش سختی ورق می‌گردد. به تناسب افزایش میزان کربن، سختی ورق نیز بیش‌تر خواهد شد. پس از کربن، عنصر منگنز به مقدار زیاد در این ورق وجود دارد. وجود دو عنصر کربن و منگنز سبب ایجاد لایه‌هایی از کاربید آهنی که ترکیب بسیار سختی می‌باشد، خواهد شد.
لزوم استفاده از ورق ضد سایش چیست؟
سایش به فرآیندی گفته می‌شود طی آن در اثر تماس فیزیکی یک قطعه با قطعه دیگر کم کم ماده از سطح آن جدا می‌شود. این امر منجر به کاهش استحکام قطعه می‌گردد. از آن‌جایی که سایش عاملی مخرب به حساب می‌آید، باید به راه‌های مختلف، مقاومت قطعاتی که در تماس مداوم با دیگر قطعات هستند را افزایش داد.
میزان سایش فولاد به عواملی مانند سختی، چقرمگی، دما، سرعت حرکت و یا ترکیبات شیمیایی آن وابسته می‌باشد. سایش منجر به ایجاد هزینه‌های بسیاری در صنعت می‌شود. به همین علت ورق‌هایی تحت عنوان ورق ضدسایش به بازار عرضه شده‌اند که پیش‌تر آن را معرفی کردیم.
ورق ضد سایش چگونه تولید می‌شود؟
همچون دیگر انواع فولاد، فولاد ضد سایش نیز از سنگ آهن، کربن و سایر عناصر آلیاژی به تولید می‌رسد. ابتدا سنگ آهن در یک کوره انفجاری ذوب می‌شود. پس از آن مواد نامطلوب احتمالی، حذف می‌شوند.
عناصر کربن، منگنز و عناصر ضد اکسیداسیون همچون نیکل، کروم و غیره با نسبت‌های مختلف در این مرحله افزوده می‌شوند. بدین ترتیب، ورق‌ها خواص مکانیکی و شیمیایی متفاوتی دارند که سبب تولید محصولات نهایی متفاوت خواهد شد. سپس نوبت به عملیات نورد و فرمینگ می‌رسد.
غلتک‌های این دستگاه با توجه به ضخامت نهایی انتخاب می‌گردند. پس از اتمام فرم‌دهی با نوردکاری، محصول نهایی به کمک دستگاه‌های برش در طول مشخص برش داده شده و پس از عملیات تکمیلی و کنترل، بسته بندی می‌گردند.
انواع ورق های ضد سایش کدامند؟
انواع ورق‌های ضد سایش، شامل موارد زیر می‌شود:
- ورق ضد سایش هاردوکس(Hardox) – این ورق غالبا با سختی‌های 400، 450، 500، 550 و 600 برینل یا بالاتر عرضه می‌گردند. از میان ورق‌های ذکر شده، ورق هاردوکس با سختی ۴۵۰ و ۵۰۰ در صنایع داخلی کاربرد زیادی دارد.
این نوع ورق فولادی، آلیاژی با کربن زیاد و به تناسب آن سختی بالا و مقاومت نسبتا پایین می‌باشد؛ بنابراین در پروژه‌های ساختمانی همچون تیر ستون‌ها یا پل‌ها، چندان مناسب نیست، این در حالی است که این ورق ضد سایش در تماس با مواد ساینده مقاومت قابل توجهی از خود نشان می‌دهد.
- ورق ضد سایش دورستات (ِDurostat) – این نوع ورق در گریدهای 400 تا 600 برینل تولید می‌شود. از خاصیت ماشین کاری و جوشکاری بسیاری برخوردار است و در صنایع معدن، فولاد سازی، تولید سیمان، کشاورزی و غیره کاربرد بسیاری دارد.
- ورق ضد سایش دیلیدور (ِDillidur) – این ورق برخلاف سختی بسیار بالای خود، از چقرمگی مناسبی برخوردار می‌باشد. سه دسته مهم از ورق دیلیدور شامل V،L وC می‌شود ورق دیلیدور نوع V دارای ساختار مارتنزیتی با میزان کربن پایین است و چقرمگی آن با افزایش مقدار کربن کاهش پیدا می‌کند. ورق دیلیدور نوع L به علت دارا بودن ساختار بینیتی چقرمگی کمی دارد. دیلیدور C نیز نسبت به سایر انواع، کم‌ترین میزان چقرمگی را به علت کربن بالا دارد.
- ورق ضد سایش ولدوکس (Weldox) – این ورق به علت داشتن عناصر آلیاژی به میزان کم‌تر، استحکام زیادی دارد. همین امر منجر به آن شده است که در صنایع عمران یا خودروسازی استفاده شود. گریدهای مختلف ورق ولدوکس از 700 تا 1300 عرضه می‌گردند و ضخامت آن مابین ۴ تا ۱۴۰۰ میلی‌متر می‌باشد. لازم به ذکر است این ورق خاصیت جوش‌پذیری بالایی دارد.
- ورق ضد سایش کرسابرو (Creusabro) – از ویژگی‌های مهم این ورق می‌توان به چقرمگی بالا، خواص جوشکاری مناسب و شکل پذیری اشاره نمود. خواص ضد سایشی این ورق نسبت به انواع دیگر ۵۰ درصد بیش‌تر می‌باشد. عناصر آلیاژی اصلی آن کروم، مولیبدن و تیتانیوم است که در روغن کوئنچ می‌شوند. صنعت‌های معدنی و فولادسازی از این ورق استفاده بسیاری می‌کنند.
- ورق ضد سایش راک استار (RockStar) – مهم‌ترین گرید فولاد ضد سایش راک استار 400 می‌باشد. این ورق با عملیات حرارتی کوئنچ تمپر تولید می‌گردد. همچنین از ویژگی‌های مهمی مانند سختی، شکل‌پذیری و چقرمگی برخوردار است. این ورق ضد سایش با مقادیر پایین کربن به تولید می‌رسد؛ بنابراین خاصیت جوشکاری مناسبی دارد و با ضخامت‌های 6 تا 75 میلی‌متر عرضه می‌گردد.
ورق های هاردوکس چه کاربردی دارند؟
از ورق‌های ضدسایش به‌طور گسترده در معادن، آسیاب‌ها و یا هر مکانی که تحت سایش شدید قرار داشته باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از این ورق‌ها در مواردی همچون نوار نقاله، حمل مواد و ساختمان سازی نیز استفاده می‌کنند.
عوامل موثر بر قیمت ورق ضد سایش چیست؟
قیمت مواد اولیه، برند کارخانه تولید کننده، میزان عرضه و تقاضا، هزینه‌های حمل و نقل، واسطه در خرید و غیره بر قیمت نهایی ورق ضد سایش تاثیرگذار هستند.
جمع بندی
ورق ضد سایش یکی از انواع ورق‌های فولادی است که با عنوان ورق هاردوکس نیز در بازار شناخته می‌شود و در برابر ساییدگی مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند. این ورق به واسطه کربن بالا، سختی زیادی دارد و در صنایع مختلفی همچون ساختمان سازی، معادن و غیره، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
منبع(Resource): HARDOX® Anti-wear Steel
سوالات متداول
ورق ضد سایش هاردوکس چیست؟
ورق ضد سایش هاردوکس یکی از انواع ورق‌های ضد سایش است که در صنایع داخلی کاربرد زیادی دارد.
قیمت ورق ضد سایش تحت تاثیر چه عواملی است؟
قیمت متریال اولیه همچون کربن، منگنز و دیگر آلیاژها، هزینه‌های حمل و نقل، تورم و غیره بر قیمت ورق های ضد سایش اثرگذار هستند.
