خوردگی و زنگ‌زدگی در هر صنف و صنعتی که روی دهد، اتفاقی ناخوشایند و زیان‌آور به حساب می‌آید؛ چراکه با کاهش کیفیت قطعه مدنظر، افراد را مجبور به صرف هزینه‌های بسیار خواهد کرد. این امر به ویژه در رابطه با قطعاتی که در معرض رطوبت همیشگی و یا مواد شیمایی قرار دارند، حائز اهمیت بسیاری است. لوله‌های فولادی از جمله مقاطع پرکاربرد در صنایع هستند که به علت محل مصرف آن‌ها که به‌طور ویژه صنایع پتروشیمی می‌باشد، در خطر خوردگی قرار دارند.
روش‌های مختلفی برای افزایش مقاومت این مقاطع نسبت به خوردگی وجود دارد که یکی از این موارد، گالوانیزاسیون می‌باشد و لوله‌ای تحت عنوان لوله گالوانیزه را حاصل می‌شود. در مقاله‌ای که پیش رو است، ضمن معرفی کامل این لوله، به بررسی موارد استفاده آن در صنعت نیز می‌پردازیم.
لوله گالوانیزه چیست؟
لوله گالوانیزه به انگلیسی Galvanized Pipe نام دارد که لوله‌ای خاکستری رنگ و نسبتا براق است و در حقیقت همان لوله فولادی‌ای می‌باشد که بر سطح آن پوششی از فلز روی (ZN) قرار دارد. این فرآیند در واقع گالوانیزاسیون نام دارد و بکارگیری آن سبب افزایش مقاومت لوله در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی خواهد شد. نحوه آبکاری لوله فولادی را در ادامه بیش‌تر بررسی خواهیم کرد.
لوله های گالوانیزه چگونه تولید می‌شوند؟
برای ساخت این لوله، از 2 روش گالوانیزه گرم و گالوانیزه سرد بهره می‌برند که نوع گرم آن رایج‌تر بوده و کاربرد بیش‌تری در صنعت دارد. گالوانیزاسیون لوله‌های فولادی به طریقه زیر انجام می‌شود:
- گالوانیزاسیون سرد
برای تولید لوله‌های گالوانیزه به روش سرد، نمک روی درون یک محلول آبی، الکترولیز می‌شود و سپس محصول مدنظر، حاصل می‌گردد. گالوانیزاسیون و آبکاری این لوله به‌طور معمول در دمای پایین انجام می‌گیرد و پوششی از فلز روی را بر سطح لوله فراهم می‌آورد.
لازم به ذکر است که لوله تولید شده در این روش گالوانیزاسیون سرد دارای ظاهری درخشان، براق و یکدست می‌باشد. با این وجود مقاومت خوردگی ایجاد شده در این روش چندان بالا نیست و به آسانی دچار خراش و آسیب می‌شود.
علت این امر نیز به نازک و سطحی بودن پوشش گالوانیزه ایجاد شده باز می‌گردد. لوله تولید شده با این روش معمولا در ساخت قطعات رزوه‌دار مانند پیچ و مهره، ساخت انواع قطعات، صنعت خودروسازی، صنایع بهداشتی و غیره کاربری دارد.
- گالوانیزاسیون گرم
برای تولید لوله‌های گالوانیزه در وهله اول مهم است که سطح لوله فولادی را از هرگونه آلودگی، چربی و در صورت وجود زنگ‌زدگی، پاک‌سازی کنند. به جز آن برای رسوب‌زدایی لوله از فرآیند اسیدشویی و مواد اسیدکلریدریک استفاده می‌کنند.
در مرحله بعد لوله را وارد محلول فلاکس می‌کنند. این محلول سبب نفوذ بهتر مواد به درون لوله خواهد شد. پس از قرارگیری در این محلول، لوله به سمت فرآیند پیش گالوانیزه هدایت خواهد شد. مرحله پیش گالوانیزه شامل خشک‌کاری محلول فلاسک در دمای 120 تا 200 درجه سانتی‌گراد می‌شود.
پس از تمیزکاری و خشک‌کاری، لوله‌های فولادی در حمامی از روی مذاب قرار می‌گیرند. پوشش‌دهی در این روش به صورت چرخش مارپیچی لوله در این حمام انجام می‌شود و به‌صورت زاویه‌دار درون این مواد قرار می‌گیرد. نهایتا لوله به کمک بالابر مغناطیسی از مواد خارج خواهد شد.
برای آن‌که لوله گالوانیزه سطحی صاف و یکدست پیدا کند، به کمک هوای فشرده، فلز روی اضافی را از سطح لوله جدا می‌کنند و به واحد خنک‌کاری منتقل می‌نمایند. در نهایت لوله‌ها بسته‌بندی شده و به مراکز فروش ارسال می‌شوند.
تفاوت لوله گالوانیزه گرم و سرد در چیست؟
مهمترین تفاوت این دو لوله، ضخامت بالاتر گالوانیزه گرم نسبت به سرد و مقاومت بیش‌تر آن می‌باشد. به تبع آن، قیمت لوله به روش گالوانیزه گرم نیز بیش‌تر خواهد بود. در مقابل، گالوانیزاسیون به شیوه سرد، پوشش یک‌دست‌تری ارائه می‌دهد و آسیب کم‌تری به محیط زیست وارد می‌کند.
انواع لوله گالوانیزه از نظر روش تولید
پیش‌تر اشاره کردیم که لوله‌های گالوانیزه یا به طریق گالوانیزاسیون سرد و یا به طریق گرم تولید می‌شوند. طبق دسته‌بندی دیگری، این مقاطع فولادی در 2 نوع کلی درزدار و بدون درز ساخته می‌شوند که مشخصات هر کدام از آن‌ها را در ادامه بررسی کرده‌ایم:
- لوله گالوانیزه درزدار
در تولید لوله درزدار گالوانیزه یا به صورت مستقیم از ورق‌های گالوانیزه و تبدیل آن به لوله استفاده می‌کنند و یا ورق فولادی را ابتدا به لوله تبدیل کرده و سپس آن را گالوانیزه می‌کنند و مقاومت آن را نسبت به خوردگی افزایش می‌دهند. از آن‌جایی که لوله تولید شده با ورق فولادی دارای قیمت پایین‌تری می‌باشد، متداول‌تر بوده و محبوبیت بیش‌تری نیز دارد.
- لوله گالوانیزه بدون درز
برای ساخت لوله بدون درز گالوانیزه از لوله‌های بدون درز یا مانیسمان استفاده می‌کنند. از آن‌جایی که لوله‌های مانیسمان به‌طور مستقیم از شمش‌های فولادی ساخته می‌شوند، دارای هیچ‌گونه درز یا جوشکاری در طول خود نمی‌باشند.
ابعاد لوله های گالوانیزه
ابعاد و مشخصات لوله‌های گالوانیزه شامل موارد زیر می‌شود:
| ضخامت | از ۲ تا ۸ میلی متر |
| سایز | از ½ تا ۴۸ اینچ |
| طول | 6 متر |
کاربرد لوله های گالوانیزه چیست؟
به‌طور کلی عمده کاربرد لوله‌ها حمل و نقل سیالات می‌باشد. همان‌طور که اشاره شد در صورتی که اقدامی در راستای محافظت لوله از خوردگی صورت نگیرد، دچار آسیب خواهد شد. بنابراین از انواع لوله‌های گالوانیزه در صنایعی که بهداشت و سلامت افراد حائز اهمیت بسیاری باشد، استفاده می‌کنند. دیگر مصارف این لوله شامل موارد زیر می‌شود:
- کاربرد در تصفیه‌خانه و سیستم‌های تهویه
- استفاده در صنعت کشاورزی با هدف آبیاری
- کاربرد در صنعت عمران و ساختمان سازی
- بکارگیری به عنوان لوله‌کشی خانه
- کاربرد در تاسیسات دریایی
مزایا و معایب استفاده از لوله گالوانیزه
تقریبا استفاده از هر محصول و مقطعی با مزایا و معایبی همراه می‌باشد. آن‌چه تعیین‌کننده کیفیت یک محصول خواهد بود، برتری مزایا نسبت به معایب آن است. در ادامه، هر دو این موارد را بررسی خواهیم کرد:
مزایای لوله گالوانیزه
استفاده از انواع لوله‌های فولادی گالوانیزه در صنعت با مزایای زیر همراه می‌باشد:
- این لوله‌ها دارای طول عمر زیاد و مقاومت بالا نسبت به ضربه و سایش هستند.
- لوله گالوانیزه از رنگ‌کاری بی‌نیاز می‌باشد.
- لوله‌های گالوانیزه دارای قابلیت جوشکاری بدون افت کیفیت هستند.
- لوله فولادی گالوانیزه نسبت به سایر روش‌های ضدخوردگی قیمت مناسب‌تری دارد.
- مقاومت نسبت به انواع خوردگی از دیگر مزایای این لوله به حساب می‌آید.
- نصب، اجرای و حمل و نقل آسان، سبب افزایش کاربرد این مقطع شده است.
معایب لوله گالوانیزه
همچنین لوله‌های گالوانیزه در کنار برخورداری از مزایای بسیار، دارای معایبی نیز می‌باشند که گاه مشکلاتی را برای مصرف‌کننده بوجود می‌آورد. این موارد به شرح زیر هستند:
- خوردگی در سطح داخلی- معمولا در گذر زمان زیاد، لوله‌های گالوانیزه دچار خوردگی (به‌طور معمول در سطح داخلی) خواهند شد که نهایتا منجر به آسیب لوله و نشتی آن خواهد شد.
- دارای قیمت بالا- باوجود آن‌که لوله‌های گالوانیزه در دراز مدت سبب صرفهجویی در هزینه خواهند شد، با این حال قیمت اولیه این مقاطع نسبت به لوله فولادی معمولی بیش‌تر می‌باشد.
- ایجاد آلودگی در آب- از دیگر معایب این لوله می‌توان به ایجاد آلودگی برای آب اشاره کرد. چنان‌چه این لوله دچار خوردگی شود، مواد آن که شامل سرب می‌شوند، به آب وارد خواهند شد و علاوه بر تغییر رنگ آب، سلامت آن را نیز تحت تاثیر قرار خواهند داد.
جمع بندی
لوله‌های گالوانیزه، همان لوله‌های فولادی هستند که با فرآیند گالوانیزاسیون سرد یا گرم، با روکشی از فلز روی پوشش داده شده‌اند. مقاومت لوله گالوانیزه نسبت به خوردگی و زنگ‌زدگی قابل توجه می‌باشد و در تاسیسات مختلف، لوله‌کشی، صنعت کشاورزی، ساختمان سازی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند. این لوله‌ها با دارا بودن طول عمر بالا، نهایتا منجر به کاهش هزینه‌ها خواهند شد.
منبع(Resource): Galvanized Pipes And Tubes
سوالات متداول
انواع لوله گالوانیزه کدام است؟
لوله‌های گالوانیزه شامل لوله درزدار و بدون درز گالوانیزه می‌شود.
کاربرد لوله گالوانیزه چیست؟
از لوله‌های فولادی گالوانیزه در صنایع ساختمان سازی، کشاورزی، لوله‌کشی خانه‌ها و غیره استفاده می‌کنند.
لوله گالوانیزه گرم چیست؟
گالوانیزه گرم یکی از روش‌های ساخت لوله می‌باشد که طی آن لوله فولادی در حمامی از فلز روی قرار داده می‌شود و نسبت به خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم می‌گردد.
