لوله داربستی چیست + اجزا تشکیل دهنده و 6 کاربرد

لوله‌های فولادی که یکی از مهم‌ترین مصالح و مقاطع فولادی به حساب می‌آیند، به ویژه در صنعت پتروشیمی در حمل و نقل نفت و گاز بیش‌ترین کاربرد را دارا می‌باشند. اما این کاربری در ارتباط با تمامی لوله‌های فولادی صدق نمی‌کند.

به عنوان مثال لوله‌ داربستی که یکی از انواع لوله‌های فولادی می‌باشد، در صنعت ساختمان سازی کاربری متفاوتی دارند و بیش‌تر در نقش نگهداری و افزایش استحکام ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. قرارگیری اجزای مختلفی در کنار هم دیگر سبب تشکیل این لوله‌ها خواهد شد که در ادامه قصد داریم به بررسی این موارد بپردازیم.

لوله داربستی چیست؟

پیش از آن‎که به معرفی لوله داربستی بپردازیم، لازم است ابتدا توضیح مختصری در ارتباط با چیستی داربست ارائه نماییم. داربست‌ها در واقع سازه‌هایی هستند که امکان دستیابی و دسترسی به بخش‎های دشوار ساختمان را برای افراد مشغول به فعالیت در سازه فراهم می‌سازند.

داربست‌ها از اتصال لوله‌هایی به هم‌دیگر حاصل می‌شوند که تحت عنوان لوله داربستی یا اسکافلد در بازار آهن آلات عرضه می‌گردند. این لوله‌ها معمولا مابین 3 تا 6 متر هستند و در شرایط مختلف بسته به نیاز، در 2 شکل سبک و سنگین تولید می‌شوند.

این لوله‌ها به کمک بست‌های ویژه به یک‌دیگر متصل می‌شوند و قطری در حدود 48 میلی‌متر و ضخامت دیواره 3.2 میلی‌متر دارا می‌باشند. با این وجود به طور معمول از ضخامت‌هایی مانند 2 و 2.5 میلی‌متر استفاده می‌شود.

همانند دیگر لوله‌های فولادی، لوله داربستی نیز در 2 نوع درزدار و بدون درز تولید می‌شود که نوع بدون درز آن دارای مقاومت بیش‌تری است. به‌طور کل از داربست‎ها با هدف ایجاد تکیه گاه برای بخشی از سازه استفاده می‌کنند. فاصله ساختمان از داربست به طور معمول چیزی در حدود 30 تا 40 سانتی متر می‌باشد.

انواع داربست کدام است؟

داربست‌ها در انواع مختلفی در صنعت ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل موارد زیر می‌شود:

• داربست چکشی ستاره- داربست چکشی ستاره دارای مهارهای افقی به همراه پایه قائم هستند که طول پایه‌های بکار گرفته شده به طور معمول در اندازه‌های 0.5، 1، 1.5، 2.5 و 3 متر می‌باشد. در این پایه‌ها مهارهای افقی به کمک چکش به آسانی بر روی پایه داربست سوار می‌شوند. در این داربست سر جک‌های قابل رگلاژ در قسمت‌های بالایی و پایه جک قابل رگلاژ در بخش پایینی داربست قرار داده می‌شود. پایه‌ها در داربست چکشی ستاره به کمک مغزی و پین به یک‌دیگر متصل می‌گردند.

از مزایای بکارگیری این داربست می‌توان به مواردی همچون وزن پایین قطعات، امکان استفاده در کفراژبندی سقف قوسی، عدم احتیاج به آچار برای اتصال قطعات، عدم نیاز به وجود بادبند در ارتفاعات بالا و امکان استفاده در نماکاری یا تاسیسات پالایشگاه اشاره کرد.

• داربست مثلثی- در این داربست اجزا به صورت مثلثی شکل هستند و در اصطلاح تخصصی به شکل نر و ماده به هم‌دیگر بسته می‌شوند. داربست‌های مثلثی دارای 3 نوع فریم در تیپ‌های 0.5، 0.75 و 1 متر و دارای عرض 120 سانتی‌متری هستند.

شکل مقطع در این داربست به صورت مثلث یا مربعی شکل بوده و معمولا در پل، کفراژبندی دال و تیر و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مزایای این داربست می‌توان به امکان باربری بالا در کفراژبندی دال بتنی، عدم احتیاج به نیروی متخصص برای نصب و عدم الزام وجود آچار برای متصل کردن اتصالات اشاره نمود.

• داربست چکشی کاسه ای- یکی دیگر از انواع داربست، داربست‌های چکشی کاسه ای هستند. این داربست‌ها دارای مهارهای افقی و پایه‌های قائم هستند و طول آن‌ها به صورت استاندارد در اندازه‌های 0.6، 1.2، 1.8، 2.4 و 3 متر است. با ضربه چکش به آسانی می‌توان مهار افقی را به پایه متصل کرد. این داربست مشابه با نوع چکشی ستاره‎ای، در قسمت بالایی دارای سر جک قابل رگلاژ و در قسمت پایینی دارای پایه جک قابل رگلاژ می‌باشد.

به همین خاطر در ارتفاع متفاوت، نصب دشواری ندارد. داربست چکشی کاسه‌ای دارای مزایایی مانند امکان انتقال آسان، سرعت زیاد در باز و بسته شدن داربست، امکان استفاده در نماسازی ساختمان، امکان توسعه در پلان و ارتفاع بدون وجود محدودیت، امکان استفاده در کفراژبندی سقف غیر هم سطح و غیره می‌باشد.

• داربست معلق- هنگامی که امکان متصل نمودن داربست به زمین وجود نداشته باشد، نصب داربست بر روی دیوار خواهد بود که تحت عنوان داربست معلق خوانده می‌شود.
• داربست پایه دار- در پروژه‌هایی که سرعت بالا اهمیت داشته باشد و یا احتیاج به داربست فوری باشد، از انواع پایه‌دار آن استفاده خواهد شد؛ چراکه سرعت نصب و آماده‌سازی در آن‌ها قابل توجه است. با این وجود به علت آن‌که امکان نصب برای ارتفاعات بالاتر از 3 متر را دارا نیست، استفاده از آن با محدودیت همراه خواهد بود. لازم به ذکر است که فاصله این داربست از زمین لازم است بیش از 4.5 متر در نظر گرفته شود.

داربست از چه اجزایی تشکیل می‌شود؟

داربست معمولا در 2 نوع گالوانیزه و فولادی ساخته شده و شامل اجزای زیر می‌شود:

• لوله داربستی- لوله داربستی به شکل درزدار یا بدون درز و در جنس فولادی یا گالوانیزه ساخته می‌شود. وزن لوله داربستی حدودا 6 تا 27 کیلوگرم می‌باشد.
• بست داربست- از بست‌ها برای اتصال لوله‌های داربست به یک‌دیگر و برای اتصال به تکیه گاه داربست استفاده می‌شود. این اجزا بسته به نوع میله داربست انتخاب می‌شوند. انواع مختلف بست شامل بست چهارپیچ، دو پیچ، تک پیچ، چهار پیچ گردان، بست H، مغزی و گوه‌ای می‌شود.
• ستون داربست- ستون‌ها بار وارده را به زمین انتقال می‌دهند و در نقش تکیه‌گاه عمل می‌نمایند.
• لوله افقی- این لوله‌ها برای مهار لوله‌های داربست موجود در طول و به عنوان تکیه گاه لوله زیرتخته‌ای استفاده می‌شوند.
• لوله زیر تخته ای- این لوله‌ها به عنوان تکیه‌گاه تخته‌های سکو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• شمع مایل- شمع مایل در حقیقت لوله‌ای می‌باشد که بر سطح زمین و یا ساختمان کناری قرار داده می‌شود.
• لوله مهار- لوله مهار از حرکت قطر داربست جلوگیری می‌کند.
• قید دیوار درگاهی- وظیفه مهار داربست بر عهده قید دیوار درگاهی می‌باشد.
• قید- قید، داربست را به قید دیوار درگاهی متصل می‌نماید.
• دستک افقی داربست- دستک‌ها، لوله‌های افقی سرتاسری را به هم‌دیگر متصل می‌نمایند.
• میله شکاف دار اتصال- این میله سبب افزایش طول لوله داربست خواهد شد.
• پایه مهار- این پایه به محکم کردن قید دیوار درگاهی کمک می‌نماید.
• اتصالات پل زیر سقف- اتصالات موجود در داربست منجر به محکم شدن لوله داربست به پل زیر سقف خواهد شد.

• بست پله‌ای داربست و صفحه پله- بست پله‌ای سبب تسهیل دسترسی به ارتفاعات خواهد شد.
• پل- پل‌ها به عنوان تکیه‌گاه لوله زیرتخته‌ای میانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• بست راست گوشه- این بست ستون داربست را به لوله افقی متصل می‌کند.
• بست لوله زیر تخته ای- بست لوله زیر تخته‌ای منجر به اتصال لوله زیر تخته‌ای یا دیسک افقی داربست به لوله افقی سرتاسری می‌شود.
• بست گردان- این بست دو لوله را که با زاویه در برابر هم قرار می‌گیرند، به هم متصل می‌کند.
• بست بوشی- اتصال دو لوله سر به سر به هم‌دیگر توسط بست بوشی انجام می‌گیرد.
• بست خاردار- لوله‌های دوتکه به کمک بست خاردار به هم‌دیگر متصل می‌شوند.
• مهار انتهایی- این مهار شامل بست‌هایی می‌شود که در انتهای داربست قرار دارند.
• صفحه زیر ستون- این صفحه در قسمت زیرین ستون قرار می‌گیرد.
• پایه قابل تنظیم- این پایه ارتفاع پایه داربست را تنظیم می‌نماید.
• توپی پلاستیکی- وجود توپ پلاستیکی از افراد در برابر لبه تیز در قسمت انتهایی داربست محافظت می‌کند.
• کفشک پایه- این کفشک از جنس چوب است و زیر کفشک فلزی داربست، در سطح‌های ناهموار قرار داده می‌شود.
• کفشک فلزی- کفشک‌های فلزی در بخش‌های انتهایی لوله داربست، بر روی کفشک پایه قرار داده خواهد شد.
• تخته داربست- این تخته‌ها در 2 جنس چوبی و فلزی ساخته می‌شوند.
• کاور یا روپوش- کاور به پوشش قسمت بیرونی اتصال دو سر لوله داربست اطلاق می‌شود.
• نردبان- به کمک نردبان می‌توان به طبقات بالای داربست دسترسی پیدا کرد.
• جک داربست- جک‌ها به ثابت نگه داشتن سکوی داربست کمک می‌نمایند.
• چرخ داربست متحرک- این چرخ‌ها در داربست‌های متحرک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• سیم مخصوص داربست- به کمک سیم‌های مخصوص داربست می‌توان تخته داربست را به لوله داربست متصل کرد.
• بالابر- از بالابر برای بالا کشیدن تجهیزات داربست استفاده می‌کنند.

کاربرد لوله داربستی چیست؟

از لوله‌ داربستی به‌طور گسترده در برج‌های دیده‌بانی، نمایشگاه‌ها، رمپ‌ اسکی، ساخت سازه‌های مقاوم، ایجاد تکیه‌گاه برای فعالین در ساختمان، نگهداری و ساخت انواع پروژه‌های ساختمان سازی همچون پل‌ها استفاده می‌شود.

نکات اجرای داربست

لازم است به هنگام اجرای داربست‌ها، نکات زیر در نظر گرفته شود:

1. چنان‌چه ساختمان دارای ارتفاع کمی باشد، لازم است از داربست‌های کوتاه با وزن پایین استفاده شود.
2. بیش‌ترین ارتفاعی مجاز برای ساخت داربست‌ها به اندازه 3 متر می‌باشد.
3. همچنین بیش‌ترین فاصله پایه‌های عمودی داربست به اندازه 2 متر خواهد بود.
4. برای افزایش ایمنی کار لازم است که از پوشش استاندارد کار (کفش غیرلغزنده) استفاده شود.
5. لازم است که تخته‌های داربست به درستی با طناب‌ها یا تسمه محکم گردند.
6. پایه‌های استاندارد داربست همگی در خطی مستقیم قرار خواهند داشت.
7. حائز اهمیت است که نردبان ورودی به قسمت سکوی کار به شکلی کاملا امن نصب گردد.
8. در ساختمان‌هایی که بلند هستند، لازم است لوله‌ فولادی با قطر 5 سانتی‌متر و ضخامت 4 میلی‌متر بکار گرفته شود.

وزن لوله داربستی

جدول وزن زیر راهنمایی برای اطلاع از وزن لوله داربستی می‌باشد:

قطر لوله inch	قطر لوله mm	ضخامت لوله mm	وزن هر متر Kg
1.21	48	2	14.1
1.21	48	2.3	15.9
1.21	48	2.5	17.2
1.21	48	2.8	19.2
1.21	48	3	20.5

عوامل موثر بر قیمت لوله داربست

قیمت لوله داربستی تحت تاثیر عوامل مختلفی همچون وزن، جنس، اندازه قطر لوله، قیمت مواد اولیه، درزدار و یا بدون درز بودن و غیره می‌باشد.

جمع بندی

لوله داربستی به لوله‌هایی گفته می‌شود که از اتصال آن‌ها به هم‌دیگر داربست‌ها تشکیل می‌گردد و دسترسی به نقاط دشوار ساختمان را برای افراد تسهیل می‌کند. لوله‌های داربستی در 2 نوع درزدار و بدون درز و 2 جنس فولادی و گالوانیزه ساخته می‌شوند. اجزای مختلف داربست شامل لوله داربستی، بست، ستون، صفحه زیر ستون، بالابر و غیره می‌شود.

منبع(Resource): SCAFFOLDING TUBE

سوالات متداول