اسامی اتصالات لوله فلزی + معرفی ۹ نوع

بخش لوله‌کشی در هر ساختمانی، یکی از مهم‌ترین اجزا به شمار می‌آید؛ چراکه هیچ ساختمانی را نمی‌یابید که نیاز به آب و یا بخش سرمایش و گرمایش نداشته باشد. در مقاله‌های پیشین به معرفی لوله‌های مناسب برای لوله کشی و بررسی ویژگی‌های آن‌ها پرداختیم.

لازم است بدانید در یک سیستم لوله کشی، موضوعی که حائز اهمیت بسیاری است، تنها نوع لوله‌های مورد استفاده نیست؛ بلکه چگونگی اتصال آن‌ها به هم‌دیگر بر کیفیت نهایی کار، تاثیر شگرفی خواهد گذاشت. از تجهیزات و متریال مختلفی برای اتصالات لوله فلزی استفاده می‌نمایید که هر کدام کاربرد منحصر به خود را دارا است. در ادامه مطلب قصد داریم به معرفی این اتصالات و کاربرد هر کدام بپردازیم. تا انتهای این مطلب کاربردی، با شاهین فلز سپاهان همراه شوید.

اتصالات لوله فلزی

اتصالات لوله کشی نوعی اتصال رزوه‌ای به شمار می‌رود که برای ساخت پیکربندی‌های گوناگون لوله کشی کمک‌کننده است. انواع مختلفی از اتصالات لوله در اندازه و انواع مختلف، همچون اتصالات کوپلینگ، کاهنده، سه راهی و زانویی وجود دارند و به هر طریقی که باشند، برای جداسازی تجهیزات و یا بستن یا آب‌بندی لوله به لوله‌ها متصل خواهند شد.

اسامی اتصالات لوله فلزی

اسامی مختلفی که در اتصال لوله‌های فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به شرح زیر است:

• سه‌ پیچ یا نات یا تریپل ترد (Threaded): این اتصالات شامل یک پیچ و مهره هستند و توسط ابزارهای سه‌پیچ، به هم‌دیگر متصل می‌گردند.
• جوشی  (Welded): در اتصالات جوشی، لوله‌ها با جوشکاری به هم متصل می‌شوند که به عنوان یک اتصال محکم و دائمی اطلاق می‌گردد.
• فلنج (Flange): این لوازم برای اتصال لوله‌ها به تجهیزاتی همچون شیرآلات یا تانک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. لازم به ذکر است که اتصال فلنج‌ها به هم‌دیگر، به کمک پیچ صورت می‌گیرد.
• کوپلینگ (Coupling) از کوپلینگ برای اتصال دو لوله به هم‌دیگر استفاده می‌شود که نیاز به دستگاه جوشکاری و یا سه پیچ نخواهد بود.
• البو  (Elbow): این اتصالات دارای زاویه 90 یا 45 درجه هستند و کاربرد آن‌ها برای تغییر جهت لوله‌ها می‌باشد.
• تی (Tee): به لحاظ شکل ظاهر، این اتصال شبیه به حرف T بوده و برای اتصال لوله به انواع سه شاخه کاربرد دارد.

• ردیوس (Reducer): برای تنظیم قطر لوله‌ها به صورت آرام و پیوسته، از یک قطر به قطر دیگر از اتصال ردیوس استفاده می‌نمایند.
• کاپ (Cap): برای آن‌که بتوان انتهای لوله را مسدود نمود، از کاپ استفاده می‌شود.
• نیپل (Nipple): اتصالات نیپل کوتاه می‌باشد و کاربرد آن در اتصال دو لوله به هم‌دیگر توسط سه‌پیچ یا جوش است.
• پد (Pad): اتصالات پد به عنوان بسته بندی ‌برای اتصال به شیرآلات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• فیتینگ (Fitting): اصطلاح فیتینگ برای همه قطعاتی است که برای اتصال لوله‌ها به هم‌دیگر یا به سایر تجهیزات کاربرد دارد و در جنس و انواع مختلف به تولید می‌رسد.
• سوکت (Socket): اتصال سوکت به شکل یک لوله با لوله دیگر جفت شده و به کمک چسب یا جوش به هم متصل می‌گردند.
• گلبه (Union): اتصال گلبه به عنوان یک مفصل با قابلیت جداسازی، برای اتصال و جدا نمودن دو قسمت از لوله کاربرد دارد.
• کلاچ (Clamp): کلاچ به کمک پیچ و مهره روی لوله نصب شده تا امکان نگهداری آن در موقعیتی خاصی را دارا باشد. مهره‌ها و پیچ‌ها بر روی لوله‌ها نصب می‌شوند تا آنها را در موقعیت مورد نظر نگه دارند.
• فیلتر (Filter): از انواع فیلتر با هدف ممانعت از ورود ذرات جامد به درون لوله و تجهیزات استفاده می‌نمایند.
• سپراتور (Separator): از سپراتور برای جداسازی فازهای مختلفی همچون مایعات و گازها در لوله کشی استفاده می‌نمایند.
• دیسک (Disc): از دیسک‌ها به عنوان یک دریچه برای کنترل جریان مایعات یا گازها در اتصالات لوله فلزی استفاده می‌کنند.

• بوشینگ (Bushings): بوشینگ در سیستم لوله‌کشی و اتصالات لوله فلزی، در تغییر قطر داخلی یا خارجی لوله نقش دارد.
• مهره (Nut): استفاده از مهره به عنوان بخشی از اتصالات سه پیچ خواهد بود که محل قرارگیری آن بر روی پیچ می‌باشد.
• بولت (Bolt): از بولت با مهره برای اتصال فلنج یا سه پیچ استفاده می‌کنند.
• فلنج گرد (Ring Flange): فلنج گرد، یک حلقه گرد با سوراخ‌های بسیار دارد که با هدف اتصال به فلنج دیگر بکار می‌رود.
• فلنج مرزی (Orifice Flange): برای آن‌که بتوان جریان سیالات مختلف را اندازه‌گیری نمود، از فلنج مرزی استفاده می‌کنند.
• فلنج گردابی (Swivel Flange): این فلنج به گردابی بودن اجزای اتصالات برای ممانعت از اعمال فشار زیاد در اثر گردش کمک می‌نماید.
• لوله اتصالی (Socket Weld Pipe): در این نوع از اتصالات لوله فلزی، لوله به داخل سوکت وصل شده و معمولا جوشکاری می‌گردد.
• بارب (Barb): از اتصال بارب برای آن‌که بتوان لوله را به شیلنگ یا لوله انعطاف‌پذیر وصل کرد، استفاده می‌کنند.
• انعطاف‌پذیر (Flexible): انواع این اتصالات با هدف جبران جابه‌جایی‌ و تغییرات دما یا فشار در لوله کاربرد دارد.
• جداکننده (Disconnect): از اتصالات جداکننده با هدف جداسازی دو لوله یا 2 سیستم برای هر گونه تعمیر استفاده می‌کنند.
• سلف-لاک (Self-lock): این اتصال از عملکرد خودقفلی برخوردار است که با هدف جلوگیری از جدا شدن غیرمجاز بکار می‌رود.

• ترموو (Thermo): برای حفظ و مدیریت دما در سیستم لوله‌کشی، از ترموو استفاده می‌کنند.
• سرریز (Overflow): برای آن‌که سطح مایعات در یک سیستم به صورت ثابت بماند، از این اتصال استفاده می‌نمایند.
• دریچه (Valve): دریچه امکان آن‌که به شکل گیت ولو، شیرآلات و غیره باشد را دارا است و اتصالات آن برای کنترل جریان گاز یا مایع در لوله‌کشی بکار می‌رود.
• گل‌دادن (Check Valve): برای جلوگیری از جریان معکوس مایعات در لوله، از این اتصال استفاده می‌شود.
• فیلتر ذرات (Strainer): این اتصالات برای جلوگیری از ورود ذرات جامد به داخل سیستم به کار می‌روند.
• تانک (Tank): این اتصالات به شکل‌دهی به مخزن‌ها یا تانک‌ها در سیستم‌های تجهیزات صنعتی و کشاورزی می‌پردازند.
• گلند (Gland): برای آن‌که بتوان از اتصالات فلزی محافظت نمود و از نشی در لوله‌کشی جلوگیری کرد، می‌توان از گلند استفاده کرد.
• پیچی (Screw): این بخش از لوله کشی به عنوان اجزای اتصالات سه‌پیچ یا برخی اتصالات فلنج کاربرد دارند.
• تخلیه (Drain): همان‌طور که از نام آن برمی‌آید، برای تخلیه مایعات از سیستم از این اتصال استفاده می‌شود.
• آداپتور (Adapter): از اتصالات آداپتور برای تبدیل اندازه یا نوع لوله استفاده می‌کنند.
• شلنگ (Hose): از اتصال شلنگ برای متصل نمودن شلنگ به لوله یا لوله به شلنگ استفاده می‌شود.
• پمپ (Pump): اتصالات پمپ با هدف ایجاد جریان در سیستم‌ لوله‌کشی استفاده می‌شود.

انواع اتصالات لوله فلزی کدام است؟

گستره تنوع اتصالات به علت گستردگی تنوع لوله و کاربری آن‌ها، بالا است و هر کدام دارای مشخصات مخصوص به خود می‌باشد:

1. زانو- اتصالات لوله زانویی برای تغییر جهت جریان بین دو لوله کاربرد دارد. این اتصال به جهت آن‌که لوله با خطوط مستقیم تولید می‌گردد، اهمیت بسیاری دارند. به همین ترتیب زانویی امکان اتصال تمام لوله‌های مستقیم به هم‌دیگر را فراهم می‌سازد. از زانویی در زاویه‌های 90، 45 و گاه 22.5 استفاده می‌شود.
2. اتصالات مغزی- مغری با هدف ممانعت از نشتی در لوله کاربرد دارد و در حقیقت پوشش‌های لوله‌های لوله‌ای هستند که برای لوله آسیب دیده کاربرد دارند. در سیستم لوله کشی از 2 نوع مغزی فشاری و لغزش استفاده می‌شود.
3. مهره ماسوره- مشابه اتصالات مغزی، از مهره ماسوره برای اتصال لوله استفاده می‌کنند. این اتصالات شبیه به مهر‌ه‌ای کوچک هستند و امکان جداسازی آن‌ها به راحتی وجود دارد. این اتصال، هر دو رزوه نر و ماده را دارا است.

1. رابط یا آداپتور-برای ساخت لوله رزوه شده نر یا ماده، از اتصالات رابط استفاده می‌نمایند. رزوه نر با آداپتور نر بکار می‌رود و در مقابل، آداپتور ماده دارای نخ مادگی است. این در هنگامی صدق می‌کند که لوله انتهای خاصی داشته باشد و لازم باشد با نیاز سیستم اطراف، تطبیق داده شود. به طور معمول از این رابط برای لوله‌های پی وی سی یا مسی استفاده می‌کنند.
2. شیرها- برای متوقف نمودن جریان سیالات، شیرها بهترین اتصالات برای سیستم لوله کشی به شمار می‌آیند. سه نوع اصلی شیر وجود دارد که شامل جداسازی، دریچه گاز و بدون بازگشت می‌شود. از شیر دروازه گرفته تا کره، چک، پروانه و دیافراگم، هر کدام به نوعی، عملکرد سیستم لوله‌کشی را بهبود می‌دهند.
3. بوشن ها- برای قراردهی لوله بزرگ‌تر و کوچک‌تر با یک پیوند، اتصالات بوشن استفاده می‌شود. مزیت بوشن آن است که نسبت به مغزی، فضای کمی را اشغال می‌نماید. در بعضی موارد بوشن، رزوه‌ای از درون به بیرون است‌ و امکان تحمل فشار بالا را دارد. بوشن از یک سمت نر و مادگی برخوردار می‌باشد.
4. فلنج- فلنج یکی از کاربردی‌ترین متصل کننده‌ها است که برای اتصال لوله‌، سوپاپ‌، موتور فلنج و غیره، کاربرد دارد و به طور معمول دارای یقه، دنده‌ یا لبه‌هایی است که همسطح با سطح مدنظر می‌باشد و به کمک گیره، پیچ و مهره، رزوه، جوش یا لحیم کاری متصل می‌گردد.
5. سه راهی و چهارراهی اتصالات- هنگامی که یک اتصال لوله بیش‌تر از یک دهانه داشته باشد، یا سه راهی و یا عرضی خواهد بود. با سه راهی، سه دهانه به همراه یک ورودی و دو خروجی وجود دارد و برای ادغام جریان دو ورودی با یک خروجی کاملا مناسب می‌باشد. از طرف دیگر صلیب دارای چهار دهانه در جهات مختلف می‌باشد. از آن‌جایی که این اتصال، در مرکز 4 اتصال قرار دارد و سبب تغییرات دما می‌گردد، امکان اعمال فشار به لوله از سمت آن وجود دارد.
6. درپوش و دو شاخه- در تعریف این‌گونه می‌توان بیان کرد که درپوش دارای رزوه نیست، در حالی‌که یک دو شاخه نخ دارد. بهترین گزینه برای جلوگیری از فشار پایین آب، درپوش است. در مقابل هنگامی که فشار آب بالا باشد، از دو شاخه استفاده می‌نمایند. ایمنی دو شاخه در برابر درپوش، کاملا قابل توجه است.

جمع بندی

در فرآیند لوله کشی یک ساختمان، در بسیاری از مواقع لازم است که لوله‌ها با هدف بهبود عملکرد، به هم‌دیگر متصل شوند. اتصال لوله به کمک استفاده از اتصالات مختلفی همچون زانو، اتصالات مغزی، مهره ماسوره، رابطش، شیر، بوشن و غیره صورت می‌گیرد. همچنین اسامی اتصالات لوله فلزی شامل فلنج، کوپلینگ، البو، پمپ، تخلیه، پیچی و غیره می‌شود.

منبع (Resource): Metal Pipe Fittings

سوالات متداول