کیفیت خروجی کار هر کارخانه و یا صنعتی، مستقیما تحت تاثیر نحوه عملکرد، متریال اولیه مصرف شده و تجهیزات بکار گرفته شده می‌باشد. به عنوان مثال یکی از مهم‌ترین و حائز اهمیت‌ترین صنایع در ایران، صنعت پتروشیمی به حساب می‌آید. به علت وجود منابع زیاد نفت و گاز در ایران، چگونگی حمل و نقل آن‌ها اهمیت بسیاری داشته و تجهیزات مخصوص به خود را می‌طلبد.
لوله کشی گاز صنعتی که در حقیقت برای اماکن صنعتی همچون پتروشیمی و پالایشگاه بکار می‌رود، با نوع خانگی متفاوت است. در مقالات گذشته به طور جامع به بررسی نحوه لوله کشی گاز خانگی پرداختیم. حال قصد داریم اصول لوله کشی گاز صنعتی را معرفی نماییم. تا انتهای این مطلب با شاهین فلز سپاهان همراه شوید.
لوله کشی گاز صنعتی چیست؟
لوله‌های فولادی یکی از پروفیل‌های مقطع بسته به شکل استوانه‌ای است که برای انتقال انواع سیالات مورد استفاده قرار می‌گیرد و بسته به نوع و محل کاربری، از انواع مختلف آن استفاده می‌شود. به طور کلی طراحی و اجرای لوله و اتصالات، با هدف انتقال سیالات در یک مجموعه، لوله کشی نام دارد که در دسته‌بندی کلی در 3 شکل زیر انجام می‌شود:
- لوله کشی تاسیسات یا خانگی یا plumbing– در این نوع از لوله کشی معمولا برای انتقال آب یا سوخت استفاده می‌شود و در حقیقت همان لوله کشی ساختمان‌های خانگی به حساب می‌آید.
- لوله کشی صنعتی یا piping– در مقابل نوع قبل، این لوله کشی برای صنایع نفت و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ چراکه انتقال حجم بالای سیالات در مسیرهای طولانی و دارای پیچ و خم زیاد، در مجموعه‌های تخصصی همچون پالایشگاه، طبق اصول پایپینگ انجام می‌شود. به عبارتی، نحوه و اصول پایپینگ کردن شامل طراحی، درنظرگیری قوانین و اجرای پایپینگ صنعتی می‌باشد.
- خط انتقال یا pipeline – از طرف دیگر، به سیستم پایپینگ انتقال سیالات میان دو مجموعه، همچون دو پالایشگاه، خط انتقال گفته می‌شود.
لوله کشی گاز صنعتی شامل چه اجزایی می‌شود؟
برای لوله کشی گاز صنعتی، تنها از لوله‌های فولادی استفاده نمی‌شود؛ بلکه قرارگیری اجزای مختلفی در کنار هم‌دیگر، خط لوله‌کشی را بوجود می‌آورد. به همین جهت در ادامه قصد داریم به شرح کامل اجزای لوله کشی گاز صنعتی بپردازیم.
- لوله گازی
مهم‌ترین بخش هر لوله‌کشی، چه صنعتی و چه خانگی، لوله‌ها هستند. لوله‌ها مقاطعی استوانه‌ای شکل با سطح مقطع بسته به صورت دایره می‌باشند و یا به صورت درزدار و یا بدون درز تولید می‌گردند. برای لوله کشی گاز صنعتی یا از لوله گالوانیزه برای افزایش مقاومت در برابر خوردگی و یا از لوله‌های پلیمری استفاده می‌کنند.
- اتصالات
در لوله کشی گاز صنعتی برخلاف کاربردهای دیگر لوله، به لوله‌های با متراژ بالاتر نیاز است. بدین ترتیب، امکان دسترسی به لوله‌های با طول بالا، توسط اتصالات امکان‌پذیر می‌باشد. اتصال دهنده بسته به محل مورد استفاده در جنس‌های مختلفی مانند فولاد یا پلی اتیلن تولید می‌گردد. همچنین در صورتی که قصد بر اتصال لوله‌های با قطر نابرابر وجود داشته باشد، می‌توان از این قطعات بهره برد. اتصالات در لوله کشی با اهداف زیر صورت می‌گیرد:
- تغییر جهت
- تغییر قطر
- اتصال میان دو لوله
- ایجاد انشعاب
- زانویی
به کمک زانویی، تغییر جهت جریان در سیستم لوله کشی گاز صنعتی انجام می‌شود. زانویی‌ها به طور معمول در اندازه‌های 45 و 90 درجه ساخته می‌شوند ولی امکان تولید در دیگر اندازه‌ها را نیز دارند. هنگامی که ساخت مخازن و کویل مبدل‌های حرارتی مدنظر باشد، از زانویی 180 درجه یا برگشت استفاده می‌نمایند. نوع دیگر زانویی که دارای زاویه 90 درجه‌ای است؛ شعاع اول آن 1.5 برابر شعاع دوم است و زانویی کاهنده نام دارد.
- فلنج
فلنج یا بیرون بند نوعی صفحه دیسک دارای سوراخ است که در جنس‌های مختلفی تولید می‌شود و عمده کاربرد آن در اتصال لوله‌های فولادی به هم دیگر است. این صفحات در مسیر لوله‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیاز به تعمیر چندباره داشته باشند. فلنج‌ها به آسانی باز و بسته می‌شوند و به طور معمول میان دو صفحه از آن، واشر آب بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سوراخ‌کاری صفحه فلنج، با هدف اتصال به هم‌دیگر صورت می‌گیرد. به لحاظ شکل ظاهر انواع فلنج لبه دار، تخت و رینگی در لوله کشی گاز صنعتی کاربری دارند.
- شیر
برای آن‌که بتوان قطع و وصل شدن جریان را در سیستم لوله کشی گاز صنعتی کنترل نمود، از شیر استفاده می‌شود. شیرهای مختلفی برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل شیر دروازه‌ای، دایره‌ای، ربع گرد، یک طرفه، دیافراگمی و سوزنی می‌شوند.
- اوریفیس
یکی دیگر از اجزای لوله کشی گاز صنعتی، اوریفیس‌ها هستند. اوریفیس‌ها به صفحاتی گفته می‌شود که با هدف اندازه‌گیری جریان سیالات، کاهش و محدود کردن میزان جریان عبوری استفاده شود. اوریفیس معمولا دارای جنس فولاد ضدزنگ بوده و به 3 شکل هم مرکز، مختلف المرکز و قطعه‌ای بکار می‌رود.
طراحی لوله کشی گاز صنعتی
قوانین لازم در طراحی لوله کشی گاز صنعتی شامل موارد زیر می‌شود:
- انتخاب مسیر لوله کشی گاز
برای انتخاب مسیر لوله کشی مناسب، لازم است که لوله از مسیری ایمن و کوتاه عبور نماید.
- تهیه نقشه‌های سیستم لوله کشی
برای تهیه نقشه سیستم لوله کشی، به تهیه مدارک زیر نیاز می‌باشد:
- نقشه لوله‌کشی گاز در پلان محوطه
- محل قرارگیری دودکش‌ها با ذکر مشخصات
- نقشه ایزومتریک با تعیین طول و قطر لوله
- رسم کروکی محل موردنظر با تعیین موقعیت
- انتخاب قطر لوله گاز
لازم است که قطر لوله گاز به حدی باشد که امکان تامین گاز کافی برای بیش‌ترین مصرف دستگاه یا دستگاه گازسوز را داشته باشد. این امر باید بدون آن‌که میان رگولاتور و لوازم گازسوز، افت فشار بالا اتفاق بیفتد، صورت گیرد.
- بیش‌ترین قطر اسمی مجاز
بیش‌ترین قطر اسمی مجاز لوله لازم است بسته به محل و مورد استفاده تعیین گردد.
لوله کشی گاز صنعتی طبق چه استانداردی انجام می‌شود؟
علاوه بر دقت در ایمنی کار، لازم است برای ساخت، طراحی، انشعاب، اتصال و نصب لوله کشی استانداردهای ASME، ASTM، ANSI، AWWA، API ، PPI، AWS، PFI و MMS مورد استفاده قرار گیرد. لازم به ذکر است که در میان استانداردهای ذکر شده، ASME و ANSI در طراحی سیستم لوله کشی تحت فشار تاسیسات یا خانگی کاربرد دارند.
جمع بندی
لوله کشی گاز صنعتی در حقیقت به لوله کشی پالایشگاه‌ها و پتروشیمی گفته می‌شود که در آن سیالات مختلفی همچون نفت و گاز جابه‌جا می‌شوند. لوله کشی صنعتی دارای اجزای مختلفی است که شامل لوله گازی، اتصالات، زانویی، فلنج، شیر و اوریفیس می‌شود. هر کدام از این اجزا به نوعی در لوله‌کشی گاز صنعتی و بهبود فرآیند آن نقش دارند که در این مقاله به بررسی هر کدام پرداختیم.
منبع (Resource): Gas Piping Systems
سوالات متداول
اجزای لوله کشی گاز صنعتی شامل چه مواردی می شود؟
این اجزا شامل انواع لوله گازی، اتصالات، زانویی، فلنج و غیره هستند.
لوله کشی گاز صنعتی چیست؟
طراحی و اجرای لوله و اتصالات، با هدف انتقال سیالات در پالایشگاه یا پتروشیمی، لوله کشی صنعتی نام دارد.
