یکی از اصلی‌ترین معضلاتی که امروزه گریبان‌گیر صنایع مختلف و به‌ویژه کارخانه‌ها شده است، کمبود فضا به شمار می‌آید. این موضوع مخصوصا برای کارخانجاتی که دارای انبارهای بزرگ با تجهیزات و محصولات زیاد یا حجیم هستند، به مشکل بزرگی تبدیل شده است.

کمبود فضای کافی علاوه بر هدررفت فضای در دسترس، منجر به صرف هزینه زیاد نیز می‌شود. از همین روی، استفاده بهینه از انبارها، نقش بسیار مهمی در عدم هدررفت فضا و هزینه خواهد گذاشت. در همین راستا در ادامه قصد داریم به بررسی روش‌های مهم بهینه‌سازی فضای انبار بپردازیم.

چرا بهینه سازی فضای انبارها اهمیت دارد؟

بهینه‌سازی انبار فرآیندی استراتژیک تلقی می‌شود که شامل بکارگیری آخرین فناوری و اطمینان از مدیریت دقیق موجودی است. در صورتی که از انبارها بدون الگو یا سازمان‌دهی خاصی استفاده شود، فضای خالی به سرعت تمام می‌شود، امکان انبار کردن دیگر لوازم از بین می‌رود، هدررفت فضای بسیاری صورت می‌گیرد و شخص متحمل هزینه‌های اضافی بسیاری برای جبران این مشکل می‌شود. به همین جهت استفاده بهینه و مناسب از فضای انبارها امروزه اهمیت بسیاری پیدا کرده است.

چگونه می‌توان از انبارها به طور بهینه استفاده کرد؟

موضوع قابل توجهی که بسیاری از افراد آن را در نظر نمی‌گیرند، آن است که اگر برای مثال یک انبار با متراژ 300 متر داشته باشیم، فضای ما محدود به تنها 300 متر نخواهد بود! در حقیقت استفاده بهینه از یک انبار به آن معنا است که به عنوان مثال بتوان از یک فضا با مساحت X به مقدار 3X استفاده نمود. اما این امر چگونه محقق خواهد شد؟

در سال‌های گذشته استفاده از انبارها، تنها به همان کف و مساحت محدود می‌شد و یا نهایتا گاه بعضی لوازم بر روی یک‌دیگر قرار داده می‌شدند. این امر به علت آن‌که بدون تجهیزات و یا رعایت استانداردهای لازم صورت می‌گرفت، در بسیاری از موارد منجر به آسیب تجهیزات می‌شد.

امروزه لوازم مختلفی به کمک افراد فعال در صنایع آمده‌اند که حداکثر استفاده از فضای انبار را امکان‌پذیر می‌سازند و تحت عنوان پالت شناخته می‌شوند. پالت‌ها افزون بر مرتب سازی و سامان‌دهی، امکان استفاده از فضا به صورت چندین طبقه را نیز ممکن می‌‎سازند. همچنین به علت متریال مصرف شده در ساخت پالت و مقاومت بالای آن و امکان قراردهی بر روی هم‌دیگر، احتمال ایجاد آسیب به لوازم را به صفر می‌رساند.

روش های بهینه سازی فضای انبار چیست؟

به طور کلی برای بهینه‌سازی فضاهای بزرگ مانند انبارها از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:

  •  ارزیابی نیازها- ارزیابی دقیق نیازها، یکی از مهم‌ترین گام‌های بهینه‌سازی فضا به حساب می‌آید. ارزیابی نیازها موارد مختلفی همچون حجم موجودی، نرخ گردش کالا، نیازهای ذخیره‌سازی و برنامه‌های رشد آینده را شامل می‌شود.
  •  پاکسازی فضا از لوازم غیر ضروری و شیمیایی- بدیهی است که پیش از اقدام برای استفاده از یک فضا، باید اقلام غیرضروری و بدون استفاده را از محل خارج نمود. این امر علاوه بر آن‌که فضای بیش‌تری در اختیار قرار می‌دهد، به پاکسازی محل نیز کمک خواهد کرد. همچنین پاکسازی محل از موادی که سبب وقوع خوردگی می‌شوند، حائز اهمیت بسیاری است.
  •  بکارگیری سیستم‌های قفسه‌بندی متناسب با فضا- همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم، استفاده از پالت‌ها امکان بهره‌بری چند برابری از یک محل را ممکن می‌سازند. لازم به ذکر است که باید به تناسب محل موردنظر و اجسام، از پالت‌های مختلفی استفاده نمود.
  •  استفاده حداکثری از خودکارسازی فرآیندها- فناوری سیستم‌ مدیریت موجودی و اسکنرهای بارکد با هدف ردیابی دقیق موجودی، خودکار نمودن فرآیند سفارش‌گیری، برداشت و بهینه‌سازی گردش کالا، از دیگر روش‌هایی هستند که برای استفاده بهینه از انبار، از آن کمک می‌گیرند. این امر همچنین از کمبود موجودی جلوگیری خواهد کرد.
  •  پیروی از آیین و مقررات چیدمان انبار- استفاده از روش‌های ذخیره سازی لایفو lifo یا فایفو fifo می‌تواند مفید واقع شود. روش فایفو به نوعی از استراتژی گفته می‌شود که قدیمی‌‌ترین کالاهای وارد شده به نسبت دیگر محصولات از انبار خارج شوند. در مقابل در روش لایفو خروجی اول از ورودی اول ایجاد می‌شود. اجناس لایفو وارد و خارج شده و اجناس به طور همزمان خریداری و در انبار نگه داشته می‌شوند. در نهایت هر محصول فروخته شده، یک محصول قدیمی خواهد بود.
  •  بهره‌گیری از فضاهای عمودی- هنگامی که محل ذخیره‌سازی محصولات محدود باشد، امکان بهره‌گیری بیش‌تر با استفاده از قفسه‌های بلند و سیستم‌های ذخیره‌سازی عمودی فراهم خواهد بود.
  •  استفاده از فضای ذخیره سازی خارج از محل- هنگامی که کالاهای انبار شده شما بیش از ظرفیت انبار باشد، می‌توانید آن‌ها را بر اساس اولویت نگهداری نمایید. در مقابل لوازمی که اولویت چندانی ندارند، خارج از محل انبار نگهداری شوند.
  • انتخاب محل مناسب برای انبارداری- شاید بسیاری از افراد به این نکته توجه نداشته باشند که انبار باید در چه محلی قرار گیرد، اما به علت آن‌که بسیاری از کارخانجات از خود گازهای مختلف ساطع می‌کنند، باید توجه کرد که محل احداث انبار به دور از این مناطق باشد. همچنین توجه داشته باشید تا حد امکان، از استفاده از انبار در محل‌های صنعتی و آلوده خودداری نمایید.

شاخص های ارزیابی عملکرد انبار

مهم‌ترین شاخص‌های عملکرد کلیدی در انبارهای اختصاصی شامل موارد زیر می‌شود:

  • دقت موجودی- نشان‌دهنده میزان مطابقت موجودی با مقدار ثبت شده در سیستم
  •  نرخ گردش موجودی- میزان دفعات فروش و شارژ مجدد انبار از کالا
  • زمان چرخه سفارش- نشان‌دهنده مدت زمان ثبت سفارش تا تحویل
  •  دقت در پردازش سفارش- نشان‌دهنده نرخ سفارشات بدون خطا
  • سطح خدمات انبار- بیانگر میزان سفارشات تحویل داده شده بدون خطا
  • شاخص آسیب به کالا- تعیین کننده میزان آسیب به کالا در حین حمل و نقل و انبارداری 
  • بهره‌وری نیروی کار- نشان‌دهنده عملکرد کارآمد کارکنان انبار
  • هزینه انبارداری- تعیین هزینه صرف شده برای انبارداری و نگهداری کالا در انبار
  • فضای انبار- نشان‌دهنده میزان فضای موجود و در دسترس انبار
  • فناوری انبار- تعیین‌کننده نوع فناوری استفاده شده در انبار
  • ایمنی انبار- بیانگر میزان ایمنی انبار و ارائه اقدامات لازم برای افزایش مقدار 

اهمیت و مزیت‌های بهینه‌سازی فضای انبار چیست؟

استفاده بهینه از فضای انبارها، فرآیندی دو سر سود است؛ چراکه علاوه بر کارفرما، رضایت مشتری را نیز به دنبال دارد. این امر از آن جهت میسر است که هزینه‌های حمل و نقل و ذخیره‌سازی کاهش می‌یابد و به تبع آن امکان ارائه خدمات با کیفیت بالاتر، هزینه پایین‌تر و سرعت بیش‌تر امکان‌پذیر خواهد شد.

استفاده حداکثری از انبارها برای افراد فعال در صنعت‌های مرتبط با لوازم سنگین به ویژه با وضعیت فعلی اقتصادی، اهمیت بسیاری دارد. این امر به جز بهینه‌سازی محل مورد نظر به کمک استراتژی‌های مخصوص و تجهیزات مرتبط، میسر نخواهد بود.
پالت‌ها از جمله تجهیزاتی هستند که در راس این موارد قرار می‌گیرند و فعالیت بسیاری از صنایع را به خود وابسته کرده‌اند. پالت‌ فلزی از جمله محصولات مهم کارخانه شاهین فلز سپاهان به شمار می‌آیند که توسط نیروی متخصص و تجهیزات به روز، متناسب با نیاز مشتری به تولید می‌رسند.