در دنیای امروز تقریبا هیچ‌گونه صنعتی را پیدا نخواهیم کرد که بدون استفاده از آهن‌آلات و انواع آن من جمله پروفیل‌ها به فعالیت خود ادامه دهد. به طور مستقیم یا غیرمستقیم این آلیاژ پرکاربرد بر روند فعالیت آن صنعت اثرگذار خواهد بود.
یکی از محصولات مهمی که از پروفیل‌های گوناگون حاصل می‌شود، آهن قراضه می‌باشد. اگرچه آهن‌های قراضه به عنوان محصولی مستقل به تولید نمی‌رسند، با این حال جایگاه ویژه‌ای در صنایع دارند. در مطلب پیش رو قصد داریم به معرفی این محصول و انواع آن بپردازیم. با ما تا انتهای مطلب همراه باشید.
آهن قراضه چیست؟
آهن آلاتی که در زمان تولید آسیب دیده‌اند و غیرقابل استفاده هستند، یا هر نوع ضایعات جمع آوری شده دیگر از جنس آهن، قراضه آهن نامیده می‌شود. قراضه آهن به انگلیسی scrap iron نامیده می‌شود.
همانطور که می‌دانیم دایره مصرف انواع مختلف آهن آلات بسیار زیاد است و تقریبا در تمامی صنایع کاربرد دارند. حال اگر ضایعات آهن در این صنایع جمع آوری شوند، کوهی از آهن قراضه بدست می‌آید.
نکته جالب توجه این‌که می‌توان آهن را مجددا در کوره‌ها ذوب و برای چندمین بار مورد مصرف قرار داد. اگرچه به ظاهر ضایعات آهن، قراضه و بی‌حاصل هستند، اما همین قراضه‌ها ازجمله مهم‌ترین منابع تولید آهن آلات می‌باشند.
انواع آهن قراضه کدام است؟
به‌طور کلی دسته‌بندی انواع آهن قراضه شامل موارد زیر می‌شود:
- قراضه آزاد
این نوع از ضایعات پس از جمع آوری و آماده شدن بدون بسته‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- قراضه کهنه
در هنگام استفاده از محصولات فولادی و در هنگام فرآیند مصرف، ضایعات کهنه تولید می‌گردد.
- قراضه مخلوط
مخلوطی از انواع آهن‌قراضه‌ها که از آهن‌آلات و پسماندهای مختلف است را شامل می‌شود.
- قراضه بسته
به دلیل سنگینی و وزن زیاد، کم شدن حجم ظاهری و سهولت در جابه‌جایی و حمل‌ونقل این دسته از آهن‌قراضه‌ها بسته‌بندی می‌شوند. به همین علت آهن قراضه بسته نام دارند.
- قراضه سبک بار
این نوع از ضایعات دارای وزن مشخصی میان 0.5 تا 0.8 تن هستند.
- قراضه متوسط بار
قراضه‌های آهنی با محدوده وزنی 0.8 الی 1 تن در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.
- قراضه سنگین بار
ضایعات با وزن 1 تن به بالا که دارای وزن سنگینی هستند، در این دسته قرار دارند.
- قراضه‌های برگشتی
این نوع ضایعات به آهن‌قراضه‌های نو در بازار شناخته می‌شوند. نام‌گذاری آن به این دلیل است که شامل آهن‌آلاتی می‌شود که در مراحل فرآیند تولید فولاد خام یا محصولات نهایی، در کارخانه‌های صنعتی تولید می‌شوند. آهن‌قراضه‌های برگشتی خود به دو دسته دیگر قراضه‌های ته تاندیش‌ها و خرسک‌ها تقسیم می‌شوند. استفاده نشدن از آن‌ها در چرخه مصرف، عدم زنگ زدگی و نو بودن موجب شده تا به قراضه‌های نو شناخته شوند.
انواع آهن قراضه از لحاظ مواد تشکیل دهنده
درجه‌بندی آهن‌های قراضه بر اساس مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها، شامل موارد زیر می‌شود:
آهن قراضه ویژه
این نوع آهن قراضه که از تخریب سازه‌های ساختمانی به دست می‌آید، شامل میلگردهای توکار، پروفیل و لوله‌های تاسیساتی، تیرآهن‌های موجود در ستون‌ها و سقف، تکه نبشی، تکه ناودانی، انواع تسمه‌های آهنی ضخیم، ورق‌های روغنی و سیاه فاقد زنگ زدگی و غیره است.
آهن قراضه سوپر ویژه
این نوع آهن قراضه در درجه‌بندی‌ها دارای ارزش بالاتری نسبت به سایر درجه‌ها است. این قراضه‌ها مقاطعی مانند تیرآهن، خرده میلگرد، نبشی، ناودانی و غیره را شامل می‌شود.
قراضه های درجه 1
ضایعاتی مانند پروفیل و قوطی، انواع قطعات آهنی سنگین و سبک، آبگرمکن و غیره در این دسته قرار دارند.
آهن استفاده شده در این محصولات 97 % است و 3 درصد دیگر را سایر آلیاژها تشکیل می‌دهند.
قراضه درجه 2
این قراضه‌ها در مقایسه با قراضه‌های درجه یک، به میزان ۳ درصد کم‌تر آهن دارند. یعنی حداقل میزان آهن در این قراضه‌ها ۹۴ درصد می‌باشد که 6 درصد باقی را سایر عناصر و فلزات تشکیل می‌دهد. قراضه‌هایی مانند ضایعات درب و پنجره آهنی مستعمل ، تنه دوچرخه و موتور سیکلت، انواع توری و غیره از جمله قراضه‌های درجه دو محسوب می‌شوند.
قراضه درجه 3
حداقل میزان آهن در این قراضه‌ها ۹۲ درصد می‌باشد که نسبت به قراضه‌های درجه یک و دو کم‌تر است. ۸ درصد عناصر باقی مانده را سایر عناصر مانند فسفر، مس، نیکل، سرب، روی و غیره تشکیل می‌دهد. ورق گالوانیزه مستعمل و رنگ خورده، حلب بهداشتی فله، منبع اگزوز ماشین و شلنگ‌های فشار قوی سوخته از جمله قراضه درجه سه به شمار می‌روند.
قراضه با درجه آلیاژی
این درجه‌بندی شامل آهن‌آلاتی می‌شود که دارای عناصر فلزی مانند کروم، منگنز، نیکل و غیره هستند. این نوع با نام قراضه‌های آلیاژی در بازار شناخته می‌شوند. ویژگی این قراضه‌ها مقاومت بالا در برابر حرارت و درجه سختی بیشتر است؛ در نتیجه از میزان انعطاف‌پذیری پایین‌تری برخوردار هستند. فنرهای برش خورده، چرخ‌دنده‌ها، سیم بکسل خرد شده، تسمه فنر و غیره از جمله قراضه‌های آلیاژی موجود در بازار هستند.
قراضه روغنی
این نوع آهن‌قراضه‌ها دارای ضخامتی کم‌تر از یک میلی‌متر هستند. آهن قراضه روغنی یا گالوانیزه در ساخت قطعات خودرو و در صنعت ماشین‌سازی بیش‌ترین کاربرد را دارد. نحوه تولید این محصول به شیوه نورد سرد انجام می‌شود. قراضه‌هایی مانند کانال کولر، لوله‌های آب و غیره در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.
منبع جمع آوری آهن قراضه
آهن قراضه از منابع متعددی به دست می‌آید که در ادامه به ذکر آن می‌پردازیم:
- قراضه‌های جمع آوری شده از منازل مسکونی در سطح شهر
- قراضه‌های جمع آوری شده از صنایع گوناگون
- قراضه‌های عمومی
آهن‌هایی که از منازل سطح شهر جمع آوری می‌گردند یا در خط تولید صنایع مختلف خراب و از گردونه تولید خارج شده‌اند یا کلیه آهن آلات غیرقابل استفاده و ناکارامد، همگی جمع آوری شده و با عنوان آهن قراضه شناخته می‌شوند.
برای نمونه به آهن آلات غیرقابل استفاده در کارخانه‌های تولیدی متعدد مثل: صنایع تولید ماشین، ساخت سد، پتروشیمی، ساخت پل، ابزارآلات کشاورزی، آهنگری، حمل و نقل، ماشین‌های اسقاطی، برق و بسیاری موارد دیگر می‌توان اشاره کرد.
مزیت استفاده از قراضه آهن
مهم‌ترین مزیت استفاده از قراضه آهن برخورداری از قابلیت بازیافت و استفاده مجدد در صنایع مختلف است. همچنین با بازگشت مجدد آهن به چرخه تولید، قیمت آن کاهش می‌یابد و نیز به پاکسازی محیط زیست کمک می‌شود.
بررسی بازار آهن قراضه ایران
همانطور که گفتیم آهن قراضه مجددا بازیافت و مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بازار بسیار پرسود است و برخلاف آنچه به ذهن‌ها تداعی می‌شود، کسانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند از وضعیت مالی مناسبی برخوردار هستند.
لازم به ذکر ایست که کمبود آهن قراضه در کشور، صادرات، قاچاق یا خروج غیر قانونی آن، مشکلات زیادی را برای کارخانجات ایجاد میکند. از سوی دیگر، واردات آهن قراضه به خاطر استراتژیک بودن آن، مشکلات تحریمی و با توجه به این‌که قیمت آن، تحت تاثیر بازار جهانی قرار دارد، به علت کاهش شدید ارزش پول کشور، صرفه اقتصادی ندارد و به گفته کارشناسان این حوزه، در شرایط موجود، قیمت ضایعات آهن وارداتی از قیمت شمش داخلی بیشتر خواهد بود.
علاوه بر این، حتی پایین بودن تعرفه‌‌ها منجر به خروج قراضه آهن و فولاد از کشور می‌شود که آسیب‌‌های جبران ناپذیری به اقتصاد ملی وارد میکند.
قیمت آهن قراضه
قیمت قراضه آهن بستگی به عوامل زیادی دارد. به عنوان مثال از چه مدلی بوده و میزان خلوص آهن در آن چند درصد است. دسته‌بندی این مورد نیز به وسیله کارخانجات فولاد انجام می‌شود که در شهرها و کشورهای مختلف متفاوت است و همگی آن‌ها در برآورد قیمت تاثیر دارند.
جمع بندی
یکی از صنایع پرسود، صنعت آهن قراضه است که بر خلاف آنچه تصور می‌شود فعالان این حوزه در گروه‌های درآمدی بالای جامعه هستند. آهن‌هایی که از منازل سطح شهر جمع آوری می‌گردند یا در خط تولید صنایع مختلف خراب و از گردونه تولید خارج شده‌اند یا کلیه آهن آلات غیرقابل استفاده و ناکارامد، همگی جمع آوری شده و با عنوان آهن قراضه شناخته می‌شوند.
نکته جالب توجه این‌که می‌توان آهن را مجددا در کوره‌ها ذوب و برای چندمین بار مورد مصرف قرار داد. اگرچه به ظاهر، ضایعات آهن، قراضه و بی‌حاصل اند اما همین قراضه‌ها از جمله مهم‌ترین منابع تولید آهن آلات می‌باشند.
منبع(Resource): What is scrap metal
سوالات متداول
آهن قراضه چیست
آهن آلاتی که در زمان تولید آسیب دیده اند و غیرقابل استفاده هستند. یا هر نوع ضایعات جمع آوری شده دیگر از جنس آهن، قراضه آهن نامیده می شوند.
قراضه یعنی چه؟
قراضه یا اوراق به قطعاتی فلزی گفته می‌شود که به علت اصطکاک، شکستگی، پوسیدگی یا هر تغییر فیزیکی یا شیمیایی دیگر حالتی غیرقابل استفاده به خود گرفته‌اند.
قیمت آهن قراضه
قیمت قراضه‌های آهن بستگی نوع متریال مصرفی و درصد خلوص آلیاژهای مختلف در آن‌ها دارد.
