یکی از محصولاتی که احتمالا بسیاری از افراد بر این باور هستند که مصرف و کاربرد خاصی ندارد، ضایعات آهن است. همه ما از سنین کودکی به خاطر داریم که بسیاری از افراد دوره‌گرد در شهر، درخواست خرید این محصول را داشتند. اما هیچ‌گاه اطلاع دقیقی از کاربرد آن نداشتیم. به همین خاطر قصد داریم در این مطلب به بررسی کامل انواع و کاربردهای آن بپردازیم. تا انتهای مطلب با ما همراه شوید.
ضایعات آهن چیست؟
ضایعات در حقیقت همان قراضه آهن می‌باشد که به عنوان مهم‌ترین منبع برای تامین ماده اولیه بسیاری از مقاطع فولادی و جهت کوره قوس الکتریکی قراضه‌ها، اطلاق می‌شود. در تعریف ساده، موادی که قابلیت بازیافت داشته باشند، ضایعات نام دارند. لازم به ذکر است که چیزی در حدود 10 تا 15 درصد مصالح مورد استفاده در ساختمان‌سازی، ضایعات غیرفلزی همچون چوب و آجر هستند.
پسماندهایی همچون قراضه آهن، مس، چدن، آلومینیوم و غیره قابلیت بازیابی داشته و به همین علت، برای خرید آن متقاضی‌های بسیاری وجود دارد.
همه‌چیز درباره قراضه آهن در مقاله آهن قراضه چیست + ۷ نوع آهن قراضه
ضایعات آهن چگونه تولید می‌شوند؟
ضایعات آهن می‌توانند توسط وسایل مورد استفاده انسان‌ها و یا صنایع و کارخانه‌ها تولید شوند. تکه‌های اضافی و قطعات تراش‌خورده در کارخانه‌ها، تحت عنوان قراضه، جمع‌آوری می‌شوند. آهن‌آ‌‌لاتی که در ساختمان‌سازی کاربرد دارند، پس از فرسودگی و گذشت عمر مفیدشان، به عنوان ضایعات آهنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
حتی بدنه‌ی یک خودروی تصادفی، نوعی از ضایعات به حساب می‌آید. لازم به ذکر است که در سال‌های اخیر، حجم ضایعات قراضه بسیار بالا بوده و فروش این محصول بر اساس وزن است. با این وجود که قیمت فلزات غیر آهنی، از فلزات آهنی کم‌تر است، اما حجم بازیافت آن‌ها بسیار بالاتر می‌باشد.
ضایعات را در یک محیط باز، مانند حیاط یا انبار روباز جمع آوری می‌کنند. در سال‌های اخیر، قیمت ضایعات آهن و آهن‌قراضه در بازارهای جهانی، نقش مهمی داشته و در صنایع مختلفی می‌توان از آن‌ها بهره برد.
منابع ضایعات آهن
منابع جمع آوری ضایعات شامل موارد زیر می‌شود:
- قراضه های برگشتی خط تولید
قراضه‌های برگشتی همان‌طور که از نام آن برمی‌آید، ضایعاتی هستند که از خط تولید عملیات فولادسازی و نوردسازی بدست می‌آیند که از بهترین قراضه‌ها محسوب می‌شود و با کمی دستکاری بوسیله برشکاری می‌توان آن‌ها را در کوره قوس مصرف نمود، اما این موضوع درخصوص اکثر قراضه‌های برگشتی صدق نمی‌کند؛ چراکه برخی قراضه‌ها همچون خرسک‌ها و ته تاندیش‌ها دارای آلودگی بالایی بوده و نیاز به پاکسازی دارند.
- قراضه های خریداری شده
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، این ضایعات قراضه‌هایی هستند که از فروشندگان قراضه خرید می‌شوند و قراضه‌ها ممکن است از کالای تجاری همچون خودروها و لوازم خانگی و یا از تجهیزات صنعتی، ساختمان‌ها و پل‌ها باشند. قراضه‌های خریداری شده نیازمند به عملیات آماده سازی هستند. برای مثال قراضه‌های حاصل از صنعت ساختمان سازی نیاز به آماده سازی بیش‌تری دارند.
انواع ضایعات آهن کدام است؟
در بازار آهن‌آلات، انواع مختلفی از ضایعات وجود دارد که در ادامه به معرفی هر یک خواهیم پرداخت:
- سنگین بار
سنگین‌بار، نوعی از ضایعات است که وزن آن معادل یک تن بر متر مکعب و یا بیش‌تر از آن است.
- ضایعات آهن سبک
ضایعات سبک بار آهن، اصطلاحا به آن دسته از قراضه‌های غیر قابل استفاده گفته می‌شود که کم‌ترین وزن مخصوص ظاهری را دارا هستند. به عبارت دقیق‌تر، وزن مخصوص ظاهری برای این قطعات، بین 0.5 تا 0.8 تن بر متر مکعب خواهد بود. رقمی که به میزان قابل توجهی کم‌تر از ضایعات سنگین بار است.
- ویژه
محصولات فولادی که در ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، شامل خرده میلگرد، تیرآهن و قوطی پروفیل‌های مورد استفاده در ساختمان‌سازی با ابعاد زیر 50 سانتی‌متر هستند.
- سوپر ویژه
ضایعاتی که از لحاظ کیفیت و قیمت دارای ارزش بالاتری هستند، به عنوان ضایعات سوپر ویژه شناخته می‌شوند.
- درجه یک
درجه‌یک، نوعی از ضایعات هستند که در ترکیب شیمیایی خود، دارای عناصر فسفر، گوگرد، مس، کروم، نیکل و آهن می‌باشند.
- درجه دو و درجه سه
ترکیبات شیمیایی ضایعات درجه دو و درجه سه، مشابه با درجه یک است؛ با این تفاوت که مقادیر این ترکیبات شیمیایی، متفاوت است.
- گالوانیزه
ضایعات گالوانیزه از جنس فلز آهن با پوشش روی هستند که در برابر زنگ‌زدگی مقاوم می‌باشند. اما اگر آهن گالوانیزه به علت شکستگی و یا تحت تنش‌های بالا دچار تغییر شکل شود و یا در حین فرآیند تولید به کیفیت مد نظر نرسد، تبدیل به ضایعات می‌شود. وجود روی در این نوع قراضه آهن باعث می‌شود درجه آن نسبت به سایر ضایعات آهن کم‌تر باشد و از قیمت پایین‌تری نیز برخوردار هستند.
- آلیاژی
ضایعات آلیاژی، دارای عناصر نیکل، منگنز، کروم، مولیبدن، وانادیم و تنگستن است که در مراکز تعمیرگاه‌های خودرو تولید می‌شوند و از ضایعات درجه یک و دو، قیمت پایین‌تری دارند.
- حلب
در بازار امروز ضایعات حلب به دو صورت حلب پرسی و حلب فله‌ای به فروش می‌رسند. از این نوع ضایعات می‌توان به قوطی‌های نگهدارنده‌ی مواد غذایی اشاره کرد.
- سوفاره یا سوفاله آهن
ضایعات سوفاره، براده‌های حاصل از تراشکاری مقاطع فولادی و آهنی هستند.
- ضایعات پرس خودرو
پس از سوزاندن بخش‌های پارچه‌ای و پلاستیکی، دیگر قسمت‌ها را به صورت کامل پرس می‌کنند که ضایعات پرس خورده نامیده می‌شود. اغلب این ضایعات در کوره‌های قوسی با دهانه بزرگ کاربرد دارد.
انواع ضایعات آهن از لحاظ زمان تولید
ضایعات آهن از منظر زمان به تولید رسیدن، در 2 دسته زیر جای دارند:
- قراضه داخلی
در تمام مراحل فولادسازی از قبیل ساخت شمش و محصولات فولادی، این نوع قراضه به دست می‌آید که در واقع هنگامی که محصولی استانداردهای کیفی را پاس نمی‌کند، این نوع قراضه تولید می‌شود.
- قراضه خارجی
این نوع قراضه که خارج از مرحله تولید ایجاد می‌شود، در دو گروه قدیمی و جدید قرار می‌گیرد. قراضه صنعتی جدید توسط تولیدکنندگان نهایی فولاد به تولید می‌رسد. کیفیت این قراضه‌ها مشخص است و اکثر آن‌ها محصول مرحله نورد شامل مفتول‌ها، صفحات زائد و برش‌های تولید شده توسط واحدهای صنعتی هستند.
قراضه‌های صنعتی قدیمی محصولات فولادی را شامل می‌شوند که عمر مفید کارکرد آن‌ها به پایان رسیده است و شامل قراضه خودرو، اجزای ساختمانی، پل‌ها و قراضه‌های وسایل ساختمانی می‌شوند.
کاربرد ضایعات آهن چیست؟
از ضایعات آهنی در صنایع بسیاری استفاده می‌شود که شامل موارد زیر می‌باشد:
- کاربرد در صنایع هنری
یکی از موارد استفاده ضایعات، در صنایع هنری، مجسمه سازی و ساخت لوازم آلات تزئینی است.
- ساخت محصولات فلزی جدید دارای استحکام
ضایعات فلزی، طی یک فرآیند با استفاده از قوس الکتریکی، می‌توانند به فلزاتی تبدیل شوند که استحکام بالایی داشته باشند. به عنوان مثال، می‌توان به فولاد ضدخش اشاره کرد.
- ساخت ابزارهای خانگی
صندلی، میزها و نیمکت‌ها از جمله مواردی هستند که با استفاده از ضایعات ساخته می‌شوند.
- کاربردهای صنعتی
از جمله کاربردهای صنعتی ضایعات آهن می‌توان به جاده‌سازی، پل‌سازی، تولید خودرو و یا حتی تولید هواپیما و غیره اشاره نمود.
چرا استفاده از ضایعات آهن اهمیت بالایی دارد؟
اهمیت بازیافت مواد مختلف و حفظ محیط زیست بر هیچ‌کس پوشیده نیست. در ادامه به مزایایی که بازیافت برای محیط زیست به ارمغان می‌آورد، اشاره خواهیم کرد:
- صرفه جویی در بکارگیری مواد خام
- صرفه جویی در انرژی
- کاهش آلودگی منابع آب
- کاهش آلودگی هوا
- صرفه جویی در مصرف منابع آبی
- صرفه جویی در استفاده از منابع
لازم به ذکر است که هر تن فولادی که از آهن‌قراضه بازیافت می‌شود، می‌تواند ۱۱۱۵ کیلوگرم در مصرف آهن و ۶۲۵ کیلوگرم در مصرف زغال سنگ صرفه‌جویی نماید و به حفظ ۵۳ کیلوگرم سنگ آهک کمک کند. این ارقام برای سایر فلزات غیرآهنی برابر با صرفه‌جویی 95 درصدی در آلومینیوم، 85 درصدی در مس، 65 درصدی در سرب و 60 درصدی در روی است.
قیمت ضایعات آهن
عوامل بسیار زیادی از جمله جنس، نوع، آلیاژ و روش بسته‌بندی بر نرخ این محصولات تاثیر می‌گذارند. ضایعات آهنی پرس شده و پرس نشده یکی از انواع دسته‌بندی این محصول به حساب می‌آیند و قیمت درب کارخانه هر یک از این انواع با یک‌دیگر متفاوت خواهد بود. قیمت روز قراضه آهن به صورت کیلویی در دسته‌های روغنی، سنگین، سبک، سوپر ویژه، ویژه و چدن اعلام می‌گردد.
ضایعات را کجا بفروشیم؟
برای این که مراکز بازیافت قادر باشند بازیافت ضایعات را انجام دهند، خریداران ضایعات باید از مناطق مختلف کشور ضایعات را جمع آوری نمایند و به مرکز بازیافت تحویل دهند.
اگر شما نیز به این فکر هستید که ضایعات آهن را کجا بفروشید و یا به چه کسانی بفروشید، می‌توانید با مراکزی که ضایعات را از شما خریداری می‌کنند در ارتباط باشید و ضایعات خود را به آن‌ها بفروشید که در این صورت علاوه بر کمک کردن به محیط زیست شما می‌توانید از این طریق صاحب درامد نیز شوید.
جمع بندی
ضایعات آهن یا آهن قراضه مهم‌ترین منبع تامین مواد اولیه به شمار می‌آیند و قابل بازیافت هستند. ضایعات در صنایع هنری، ساخت ابزار یا محصولات فلزی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند و در بازار در انواع مختلف حلب، سوفاله آهن، گالوانیزه، ویژه و غیره عرضه می‌گردند.
منبع(Resource): Iron and Steel Scrap and its Recycling
سوالات متداول
ضایعات آهن سبک چیست؟
ضایعات سبک بار آهن، در اصطلاح به آن دسته از قراضه‌های غیر قابل استفاده گفته می‌شود که کم‌ترین وزن مخصوص ظاهری را دارا هستند.
انواع ضایعات آهن کدام است؟
انواع ضایعات شامل مواردی همچون حلب، سوفاله آهن، گالوانیزه، ویژه، سبک بار و غیره می‌شود.
ضایعات را کجا بفروشیم؟
برای خریداری ضایعات یا از نیروهای انسانی کمک گرفته می‌شود یا در بعضی از سایت‌ها و مراکز فروش می‌توان آن‌ها را به فروش رساند.
