یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین قسمت‌های هر ساختمانی، سقف آن محسوب می‌شود. سقف سازه‌ها دارای انواع مختلفی هستند که یکی از کاربردی‌ترین این موارد، سقف تیرچه و بلوک است. این سقف‌ها با برخورداری از مزایای مختلفی مانند نصب و اجرای آسان، قیمت پایین نسبت به دیگر انواع سقف و غیره، میان مصرف‌کنندگان محبوبیت بسیاری پیدا کرده‌اند. تیرچه بلوک از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند و خود دارای انواع مختلفی هستند. در ادامه مطلب، ضمن معرفی کامل این سقف، به بررسی نحوه عملکرد و کاربرد آن خواهیم پرداخت. با شاهین فلز سپاهان تا انتهای این مطلب کاربردی همراه باشید.
سقف تیرچه و بلوک چیست؟
سقف تیرچه و بلوک تعدادی تیر T شکل را شامل می‌شود و به عبارتی به یک دالی یک طرفه اطلاق می‌گردد که که برای ساخت سازه‌های چند طبقه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سقف در حقیقت از تیرچه و بلوک ساخته می‌شود و در ساختمان وظیفه انتقال نیروی افقی و قائم تولیدی از نیروی جانبی و بار اضافه همچون باد و زلزله به دیگر قسمت‌های سازه را دارد.
این سقف‌ها توسط بلوک‌های توخالی با وزن پایین از بتن یا سفال برای کم کردن نیروی وارد شده به سقف مورد استفاده قرار می‌گیرد و به علت پرهزینه بودن قسمت سقف ساختمان، این نوع از سقف که دارای هزینه کمی است، پرطرفدار می‌باشد. لازم به ذکر است که سقف تیرچه و بلوک از 2 جزء تیرچه به عنوان تیر فرعی و بلوک با هدف پر نمودن فضای خالی میان تیرچه‌ها ساخته می‌شود.
انواع سقف تیرچه و بلوک کدام است؟
به تناسب میزان سرمایه، کاربرد ساختمان، شرایط آب و هوایی و غیره، از انواع این سقف استفاده می‌شود که به لحاظ متریال مصرفی در ساخت، شامل موارد زیر می‌باشد:
- سقف با تیرچه بتنی- تیرچه در این نوع از سقف به شکل مستقیم بر روی میلگرد فولادی یا پیش تنیده قرار داده شده و با بتن‌ریزی به میزان بالا، سقف سازه شکل خواهد گرفت. سقف‌های مختلفی که می‌توان به این طریق تولید نمود، شامل سقف تیرچه بتنی پیش تنیده، سقف بتنی بدون پیش‌تنیدگی، سقف بتنی سبک، سقف بتنی پنلی و غیره می‌شوند.
- سقف با تیرچه فولادی– در این نوع از سقف، عناصر اصلی سازه به کمک اتصالات فولادی به هم‌دیگر متصل شده و شکل‌گیری آن توسط روکش نمودن با پنل گچی انجام خواهد شد. سقف‌های مختلفی که می‌توان به این طریق تولید نمود، شامل سقف متحرک، سقف فولادی گچ‌بری، سقف فولادی چندلایه و غیره می‌شوند.
عملکرد سقف تیرچه و بلوک به چه صورت است؟
سقف تیرچه و بلوک برای ساخت سازه‌هایی مانند انواع ساختمان‌های فلزی، آجری و بتنی کاربرد دارد و در ساخت آن‌ها قسمت زیرین سقف مسطح شده و آماده فرآیند اندودکاری خواهد شد. این فرآیند یا با نصب سقف کاذب بر سطح زیرین، یا به کمک پر نمودن فضای خالی میان پشت‌بندها توسط مصالح سبک انجام خواهد شد. مصالح سبک در نقش عایق حرارتی عمل می‌نمایند و تنها با هدف پر نمودن سقف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سقف های تیرچه و بلوک از چه اجزایی ساخته می‌شوند؟
اجزای این سقف در سازه شامل موارد زیر می‌شود:
- تیرچه
برای ساخت این نوع سقف، بسته به نوع اسکلت بدنه‌ای سازه، دو نوع از تیرچه بتنی و فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تیرچه‌های بتنی شامل بتن و آرماتورهای فولادی می‌شوند که به شکل پیش‌ساخته و در 2 نوع خرپایی و پیش تنیده ساخته می‌شوند.
- بلوک
بلوک سقفی به قطعه‌ای پیش ساخته و توخالی اطلاق می‌گردد که مابین دو تیرچه قرار داده شده و بسته به ضخامت سقف و فاصله بین تیرچه‌ها، ابعاد مختلفی خواهد داشت. بلوک‌ها به عنوان قالبی دائمی برای قالب بندی جانبی جان تیر T شکل و قالب زیرین بتن پوششی درجا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
همچنین بخش زیرین بلوک برای تامین سطح صاف با هدف انجام نازک‌کاری در زیر سقف و قسمت تیغه‌های داخلی بلوک با هدف تقویت مقطع بلوک اعمال می‌گردند. لازم به ذکر است که بلوک‌ها تنها به عنوان قالب‌های دائمی و مصالح پرکننده مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما با این حال لازم است استحکام کافی برای تحمل ضربه ناشی از جابه‌جایی و نیروی ناشی از عبور و مرور به هنگام بتن‌ریزی و پیش از آن را دارا باشند.
- آرماتور افت و حرارت و آرماتور منفی
برای آن‌که بتوان با تنش‌های متفرقه در بتن پوششی مقابله نمود و تنش‌های ناشی از افت و تغییر حرارت را جذب کرد، میلگردهایی تحت عنوان آرماتور افت و حرارت یا حرارت و جمع‌شدگی در 2 جهت عمود بر هم و در بخش بالایی بتن سقف و روی بلوک اعمال خواهد شد. چنان‌چه ارتفاع تیرچه خرپایی به حدی باشد که بتوان آرماتور بالایی تیرچه را در محل نصب میلگرد حرارتی قرار دارد، امکان استفاده از آرماتور افت و حرارت در جهت طولی تیرچه وجود خواهد داشت.
- کلاف میانی
کلاف میانی بتنی به صورت عمود بر جهت تیرچه در سقف با هدف تقویت دیافراگم افقی ساختمان به صورت عمود بر بخش انتهایی تیرچه و و به جهت توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه و بلوک و در نواحی دارای بار منفرد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- بتن پوششی
بتن پوششی، بخشی از تیر مرکب به حساب می‌آید که در کارگاه، پس از جای‌گذاری تیرچه و بلوک، بتن‌ریزی انجام شده و پس از تامین مقاومت لازم، توسط آرماتور کششی تیرچه، بار وارد شده به سقف را تحمل می‌نماید. ضخامت این بتن به تناسب طول دهانه و بار وارده محاسبه می‌شود و مشخصات فنی آن مانند دانه‌بندی، مصالح، نسبت آب به سیمان و طریقه مخلوط شدن آن، لازم است طبق ضوابط و استانداردهای لازم باشد.
سقف تیرچه و بلوک چگونه ساخته می‌شود؟
برای ساخت سقف تیرچه و بلوک از دو روش استفاده از مصالح پیش ساخته و بتن ریزی استفاده می‌شود. در ساخت این سقف مصالح مختلفی مانند تیرچه فولادی و بتنی، آرماتور کششی و برشی و پوشش بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این روش قالب تحتانی به طور کامل حذف شده و تیرچه در فاصله معین قرار داده می‌شود. این تیرچه‌ها به شکل فولادی با جان باز و یا تیرچه بتنی با آرماتور کششی و برشی با پوشش بتن به شکل پیش ساخته به تولید می‌رسد.
پس از آن‌که شمع‌بندی زیر تیرچه‌ها انجام شد، بلوک مابین 2 تیرچه کناری قرار داده می‌شود. در نهایت بتن‌ریزی با جای‌گذاری میلگرد حرارتی به کمک لوازمی مانند قیچی و انبر میلگرد، پمپ بتن و ویبراتور انجام خواهد شد.
نحوه اجرای سقف تیرچه و بلوک
در مرحله اول اجرای سقف تیرچه و بلوک، تیرچه مابین دو دهانه با فاصله 50 سانتی‌متری از هم‌دیگر نصب خواهد شد. لازم به ذکر است که در این مرحله امکان شکستگی پاشنه وجود دارد که باید از آن جلوگیری نمود. سپس زیر تیرچه شمع‌بندی می‌شود.
این شمعها در فواصل 1 متر و 20 سانتی‌متری در زیر تیرچه قرار داده می‌شود و در جهت عمود بر تیرچه از الوارهای چهار تراش چوبی در فواصل 1.5 متری استفاده می‌کنند. پس از آن نوبت به بلوک‌بندی و پر نمودن فضای خالی میان تیرچه خواهد رسید که توسط فوم یونولیت پیش ساخته انجام می‌گیرد.
پس از این برای جلوگیری از جمع‌شدگی و تنش حرارتی، از میلگردهای افت و حرارت استفاده می‌شود که به شکل عمود بر یک‌دیگر و در فواصل 25 از هم قرار می‌گیرند. پس از این مرحله نوبت به قالب‌بندی اطراف تیرچه می‌رسد که به طور معمول از نوع فلزی و در مواردی از نوع چوبی استفاده خواهد شد. نهایتا بتن ریزی سقف و تیر بتنی از طریق دستگاه مخصوص همزن و لوله به محل مدنظر انجام خواهد شد.
طول تیرچه بلوک چه مقدار است؟
طول تیرچه بلوک بسته به نوع آن متغیر خواهد بود؛ به عنوان مثال تیرچه بتنی به طول ۱۰ متر و تیرچه فلزی به طول ۷ متر مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در مقابل اما برای تیرچه‌های بتنی پیش تنیده محدودیتی وجود نداشته و امکان استفاده از طول ۹.۵ متر تا ۱۲ متر از آن وجود دارد.
مزایای استفاده از سقف تیرچه و بلوک چیست؟
از مهم‌ترین مزایایی که با استفاده از سقف تیرچه بلوک همراه است، شامل موارد زیر می‌شود:
- نیروی انسانی کمی برای ساخت تیرچه بلوک به علت تولید در کارخانه وجود دارد.
- این تیرچه‌ها به علت وزن پایین دارای حمل و نقل آسان و سرعت نصب بالا هستند.
- بلوک‌های میان تهی در سقف تیرچه و بلوک به عنوان عایقی حرارتی عمل می‌نمایند.
- مصرف بتن به علت بکارگیری بلوک خالی و حذف بتن منطقه کششی، بسیار کاهش پیدا می‌کند.
- بتن‌ریزی در این سقف به صورت یکپارچه انجام می‌شود و در مقایسه با سقف بتن آرمه، بتن کم‌تر و برای کف سازی به ملات کم‌تر نیاز دارد.
- در این سقف ضخامت نازک‌کاری به جهت مسطح بودن زیر سقف به کم‌ترین میزان می‌رسد و در پی آن بار سقف مرده کاهش پیدا خواهد کرد.
- عملکرد این سقف در برابر زلزه با ایجاد دیافراگم نیمه صلب در سقف تیرچه بلوک نسبت به سقف‌های دیگر بهتر بوده و با کاهش فضای بتنی به کمک بلوک در منطقه کششی می‌توان از مصرف میلگرد کم کرد.
معایب سقف تیرچه و بلوک چیست؟
معایب بکارگیری سقف تیرچه و بلوک شامل موارد زیر است:
- عدم امکان اجرا در سقف مثلثی و قوسی
- عدم امکان اجرا در دهانه بزرگ و پشتیبابی تا فاصله حداکثر 8 متر دهانه
- کاهش مقاومت سقف در برابر زلزله در صورت باریک بودن مقطع تیرچه
- امکان وقوع شکستگی در پاشنه تیرچه
- عدم برخورداری از صلبیت لازم نسبت به انواع سقف دال بتنی و کامپوزیتی
- احتمال ایجاد ناهماهنگی میان اجزا تیرچه بلوک در صورت وقفه در کار
- ایمنی پایین به دلیل بکارگیری میلگرد تکه شده و جوش خورده
سخن آخر
سقف تیرچه و بلوک یکی از انواع سقف‌های پرکاربرد و مقرون به صرفه است که به علت قیمت مناسب و وزن پایین آن، مورد استفاده بسیاری قرار می‌گیرد و شامل اجزای مختلفی همچون بلوک، آرماتور افت و حرارت، کلاف میانی و بتن پوششی می‌شود. سرعت نصب این سقف بالا است، بار سقف مرده پایین بوده و صرفه اقتصادی بالایی دارد.
منبع (Resource): WHY USE BEAM & BLOCK FLOOR/ROOF SLABS
سوالات متداول
طول تیرچه بلوک چقدر است؟
طول تیرچه بلوک بسته به نوع آن متغیر خواهد بود؛ به عنوان مثال تیرچه بتنی به طول ۱۰ متر و تیرچه فلزی به طول ۷ متر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نحوه اجرای سقف تیرچه بلوک به چه صورت است؟
برای اجرا لازم است ابتدا تیرچه نصب و شمع‌بندی گردد. سپس بلوک بندی شده، میلگرد افت و حرارت بکار گرفته شده و قالب بندی و بتن‌ریزی اعمال می‌گردد.
