صنعت فولاد و صنایع وابسته به آن، در کنار آنکه با برخورداری از مقاومت بالا و امکان استفاده در لوازم مختلف، زندگی را برای ما آسان کردهاند، به جهت آنکه مستعد زنگ زدگی هستند، ما را منجر به صرف هزینههای گوناگون نیز کردهاند.
در همین راستا، هنگامی که صحبت از روشهای مختلف محافظت فلز از زنگزدگی به میان میآید، معمولا انواع ضدزنگها و یا رنگهای ضدزنگ پیشنهاد میشوند. با وجود آنکه بسیاری افراد، نام این دو را به جای هم بکار میبرند، تفاوتهای اساسی میان آنها وجود دارد که در ادامه قصد داریم ضمن معرفی هر کدام، به بررسی تفاوت ضدزنگ و رنگ نیز بپردازیم.
رنگ و نقش آن در جلوگیری از زنگ زدگی آهن
رنگها به عنوان پوششهایی محافظتی و زیبا برای مقاطع مختلف بویژه آهنی و فولادی، با کاربریهای مختلف به شمار میآیند. رنگهای مورد استفاده در این مورد، به طور معمول بر پایه روغن هستند و به کمک لوازم مختلفی مانند قلمو یا اسپری بر سطح اعمال میشوند.
رنگ پس از آنکه خشک و تثبیت شد، سطحی هموار و جذاب ایجاد مینماید. در نهایت میتوان اینگونه بیان کرد که هدف اصلی استفاده از رنگ، ایجاد شکل ظاهری زیبا است. با این وجود در کنار آن، به طور غیرمستقیم و با جلوگیری از واکنش فلز با اکسیژن و رطوبت، از ایجاد زنگ در آهن نیز جلوگیری میکند.
ویژگی های رنگ باکیفیت
عوامل مختلفی بر کیفیت رنگ مورد استفاده در پوششدهی فلز، با هدف جلوگیری از زنگ زدگی وجود دارد. این پارامترهای اثرگذار، شامل موارد زیر میشوند:
- برخورداری از قدرت پوشانندگی بالا
قدرت پوششی رنگ، در حقیقت به توانایی رنگ در پوششدهی سطح زیرین خود و ایجاد سطحی یکدست گفته میشود که هر قدر میزان آن بیشتر باشد، با مقادیر کمتری از رنگ میتوان سطح را پوشش داد. عوامل مختلفی همچون نوع رنگدانه، غلظت و اندازه رنگدانه، نوع اتصال دهنده (رزین)، ضخامت لایه و میزان زبری سطح تاثیر دارد.
- ترکیبات شیمیایی رنگ
از دیگر عوامل موثر در تعیین کیفیت رنگ، ترکیبات شیمیایی آن است. رنگهای مورد استفاده برای رنگ ضدزنگ، به طور معمول بر پایه روغن تولید میشوند. این امر از آن جهت است که بعد از اعمال رنگ بر سطح، به سرعت و به آسانی پاک نشوند؛ در عوض نیاز به مواد مخصوصی همچون تینر وجود داشته باشد.
- مدت زمان خشک شدگی
رنگهایی که بر پایه روغن هستند، در مقایسه با رنگهای بر پایه آب مانند اکریلیک و لاتکس، در زمان طولانیتری خشک میشوند. عوامل مختلفی مانند دما، نوع رنگ و حلال، رطوبت موجود در محیط و ضخامت لایه رنگی، بر میزان سرعت خشک شدن رنگ اثرگذار هستند. خشک شدگی با سرعت بالا، صرف نظر از صرفهجویی در زمان مصرف شده، در صورتی که اصولی انجام نگیرد، منجر به ایجاد ترک، کاهش چسبندگی و افزایش احتمال ایجاد حباب در رنگ میشود.
- میزان سختی رنگ
میزان سختی رنگ، عامل مهم دیگری در تعیین کیفیت رنگ به حساب میآید. چنانچه محل مورد مصرف ما، اهمیت بالایی در پوششدهی در برابر زنگزدگی داشته باشد، استفاده از رنگهای بر پایه آب مناسب نخواهد بود؛ چراکه به سرعت از بین میرود.
ضدزنگ و نقش آن در جلوگیری از زنگ زدگی فلز
ضدزنگها برخلاف رنگها، نه به عنوان هدف فرعی، که به صورت اختصاصی به منظور محافظت فلز از زنگزدگی مورد استفاده قرار میگیرند. رنگهای ضدزنگ با فرمولاسیونی خاص تولید میشوند و با جلوگیری از واکنش فلز با محیط اطراف، از زنگ زدن قطعه ممانعت به عمل میآورند.
ضدزنگها با ترکیبی از رنگدانههای مقاوم که در برابر خوردگی مقاوم هستند همچون کرومات روی، کرمات سرب، آلومینیوم، روی و غیره، به تولید میرسند که پرکابردترین آنها شامل ضدزنگ اپوکسی، ضدزنگ روغنی، ضدزنگ بر پایه آب و ضدزنگ مخصوص آهن میشوند.
تفاوت ضد زنگ و رنگ چیست؟
در درجه اول، همانطور که پیش از این اشاره کردیم، هدف اصلی استفاده از رنگها، زیبایی ظاهری و هدف ثانویه آنها، جلوگیری از زنگزدگی، خوردگی و دیگر آسیبها است. این در حالی است که مهمترین کاربرد ضدزنگ، همانطور که از نام آن پیداست، جلوگیری از زنگزدگی قطعات مختلف به شمار میآید. دیگر تفاوتهای ضدزنگ با رنگ را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
- تفاوت ضدزنگ و رنگ در مقدار ماندگاری
یکی از مهمترین تفاوتهای این دو محصول، در میزان ماندگاری آنها است. مقاومت محصول تا حد زیادی تعیین میکند که کدام پوشش را مورد استفاده قرار دهیم. به طور کلی و به خودی خود، پوششهای رنگی، مقاومت خوبی در برابر ضربه و زنگزدگی ایجاد میکنند. با این حال در مقایسه با پوششهای ضدزنگ، مقاومتی که تولید میکنند چندان بالا نخواهد بود. به همین ترتیب هنگامی که نیاز به مقاومت زیاد نداشته باشیم، میتوانیم از رنگها استفاده کنیم.
- تفاوت رنگ و ضدزنگ در مقدار مقاومت نسبت به ضربه و سایش
دیگر تفاوت این 2 محصول، در میزان مقاومت آنها نسبت به ضربه و سایش است. استحکام در برابر سایش، حائز اهمیت بسیاری است؛ چراکه در صورت عدم برخورداری از مقاومت لازم،
- فرق ضدزنگ و رنگ در سرعت خشک شدن
مدت زمان خشک شدن رنگها، تفاوت مهم دیگری است که بین رنگ و ضدزنگ وجود دارد. به عنوان یک اصل، اینگونه میتوان بیان کرد که رنگها همواره با سرعت بیشتری نسبت به ضدزنگها خشک میشوند. همین امر به شخص کمک میکند که فرصت کافی برای آن داشته باشد که سطوح وسیع را با ضدزنگ به صورت یکدست پوشش دهد.
- فرق رنگ و ضدزنگ در محدودیت رنگی
یکی از تفاوتهای قابل توجهی که در نگاه اول متوجه آن میشویم، تفاوت رنگی این 2 محصول است. به بیان بهتر، تفاوت در طیف رنگی آنها خواهد بود. ضدزنگها به طور معمول رنگهای خنثی همچون نقرهای دارند؛ در حالیکه گستره رنگی رنگها بسیار متنوع است و انواع مختلفی را در بر میگیرد. به همین علت هدف اصلی استفاده از آن زیبایی خواهد بود.
رنگ یا ضدزنگ؛ کدام انتخاب ایدهآلتری است؟
به عنوان یک اصل ثابت نمیتوان گفت کدام محصول بر دیگری ارجح است؛ چراکه ارجحیت و برتری را اولویتهای ما تعیین میکنند. در صورتی که قصد داشته باشیم شکل ظاهری یک قطعه را بهبود دهیم، مسلما باید از رنگها استفاده نماییم. در مقابل، هنگامی که قطعه هدف ما در معرض رطوبت، سایش و مواد خورنده زیادی باشد، به طور قطع، اولویت برای ما حفاظت و نگهداری از قطعه خواهد بود.
جمع بندی
پوششدهی فلزات چه با رنگ انجام پذیر و چه با ضدزنگ، تا حدی از قطعه نسبت به زنگزدگی محافظت مینماید. ضدزنگها به طور تخصصی برای این هدف تولید شدهاند و رنگها به عنوان هدف جانبی این موضوع را تحقق میبخشند. با وجود آنکه افراد بسیاری این دو را مساوی با هم میپندارند، ضدزنگ و زنگ در طیف رنگی، مقاومت نسبت به ضربه و سایش، سرعت خشک شدگی و میزان ماندگار تفاوت دارند
