خوردگی و سایش هر دو از عواملی هستند که به واسطه آثار مخربشان، هزینه‌های بسیار زیادی را برای مصرف‌کنندگان فلزات و دیگر سطوح و قطعات قابل خوردگی و پوسیدگی به دنبال خواهند داشت. گاها این دو فرآیند با یک دیگر اشتباه گرفته می‌شوند که ناشی از عدم شناخت کافی از آن‌ها است.
برای اطلاع از تفاوت خوردگی و سایش، لازم است که در ابتدا به بررسی هر یک از آن‌ها به صورت مجزا و کامل بپردازیم. در ادامه به شرح تفاوت میان آن‌ها خواهیم پرداخت. با شاهین فلز سپاهان همراه باشید.
سایش چیست و انواع آن کدام است؟
فرسایش یک سطح جامد که در اثر تماس مکانیکی با سطحی دیگر حاصل می‌شود را سایش یا Erosion می‌نامند که در واقع فرآیندی مکانیکی به حساب می‌آید.
در حقیقت اصطکاک ایجاد شده میان دو سطح در اثر افزایش تماس، منجر به بروز نقطه جوش می‌شود و به عبارتی به صورت تدریجی از سطح جسم کاسته می‌شود.
سایش شامل 3 مکانیزم مختلف می‌شود که به شرح زیر است:
- سایش خراشان (خراشنده)
این سایش هنگامی اتفاق می‌افتد که سطحی زبر و سخت در مقابل سطحی نرم‌تر می‌لغزد.
- سایش چسبان (چسبنده)
زمانی که لغزش موضعی بین دو سطح درگیر موجب گسیختگی اتصال و در نهایت انتقال ماده از یک سطح به سطح دیگر شود، سایش چسبنده رخ داده است.
- سایش خستگی سطحی
این نوع از سایش با تضعیف سطح ماده توسط بارگذاری سیکلیک انجام می‌گیرد و یکی از انواع معمول سایش است.
چه عواملی بر روی پدیده سایش تاثیر می‌گذارند؟
عوامل و متغیرهای بسیاری بر روی پدیده سایش موثر هستند که شامل موارد زیر می‌شود:
- متغیرهای متالورژیکی مانند سختی، چقرمگی، ساختار میکروسکوپی و ترکیب شیمیایی
- مواد در حال تماس مانند ساینده‌ها
- نوع و روش بارگذاری
- سرعت و دما
- خشونت سطحی
خوردگی چیست؟
خوردگی یا Corrosion واکنشی شیمیایی یا الکتروشیمیایی است و در تعریف کلی به از بین رفتن خواص مواد به علت واکنش با محیط گفته می‌شود و در آن، فلزات به به اشکال پایدارتر شیمیایی همچون اکسید، هیدروکسید یا سولفید تبدیل می‌شود.
مطالعه چگونگی ایجاد خوردگی در فلزات را در مقاله خوردگی چیست و چگونه در فلزات اتفاق می افتد؟ از دست ندهید.
مکانیزم خوردگی در چه موادی اتفاق می‌افتد؟
خوردگی در انواع بسیاری از مواد مانند فلزات، سرامیک‌ها، پلیمرها و کامپوزیت‌ها رخ می‌دهد؛ با این حال نمی‌توان فراگیری بسیار آن در فلزات را منکر شد.
انواع خوردگی کدام است؟
خوردگی در انواع مختلفی اتفاق می‌افتد که شامل موارد زیر می‌شود:
- خوردگی یک‌نواخت
- خوردگی گالوانیکی
- خوردگی حفره‌ای
- خوردگی شیاری یا شکافی
- خوردگی بین‌دانه‌ای
- خوردگی تنشی
- خوردگی خستگی
- خوردگی فرسایشی (سایشی)
- خوردگی روی‌زدایی
- خوردگی در اثر فلزات مذاب
- خوردگی میکروبی
تفاوت erosion و corrosion در چیست؟
تا به این قسمت از مقاله به معرفی خوردگی و سایش و انواع آن‌ها پرداختیم. در ادامه به تفاوت‌هایی که بین سایش و خوردگی وجود دارد می‌پردازیم و این موارد به شرح زیر هستند:
- تفاوت در نوع فرآیند تشکیل
برای درک و مقایسه این دو فرآیند در ابتدا لازم است که به اصلی‌ترین تفاوت خوردگی و سایش بپردازیم. در قدم اول، سایش و خوردگی در ماهیت به وجود آمدنشان متفاوت و متمایز هستند. به این صورت که خوردگی فرآیندی شیمیایی یا الکتروشیمیایی می‌باشد؛ این درحالی است که سایش فرآیندی مکانیکی یا فیزیکی تلقی می‌شود.
- تفاوت خوردگی و سایش در آسیب‌رسانی
یکی دیگر از تفاوت‌های میان این 2 فرآیند میزان عملکرد مثبت آن‌ها است. به آن معنا که سایش عملا فرآیندی مضر و آسیب‌رسان به حساب می‌آید و این در حالی است که خوردگی اگرچه به طور کلی زیان‌آور است، اما در مواردی نیز مفید واقع می‌شود. برای مثال خوردگی، امکان تولید انرژی الکتریکی در باتری و حفاظت کاتدی سازه‌های مختلف را فراهم می‌سازد.
- عوامل موثر در به وجود آمدن سایش و خوردگی
تفاوت دیگری که میان خوردگی و سایش وجود دارد، عوامل تاثیرگذار بر به‌وجود آمدن آن‌ها است. در سایش، تنها تماس و حرکت دو سطح با یک‌دیگر وایجاد اصطکاک میان آن‌ها منجر به پدید آمدن سایش می‌شود، ولیکن در فرآیند خوردگی، عواملی همچون درجه حرارت، اختلاف پتانسیل، خواص فلزی، عوامل مکانیکی و عوامل محیطی همچون رطوبت بر ایجاد خوردگی تاثیر می‌گذارند.
- تفاوت در شکل ظاهری
از تفاوت‌های دیگری که می‌توان برای خوردگی و سایش نام برد، تفاوت در شکل ظاهری آن‌ها است. سایش فلزات طبق تعریف و تصاویر ارائه شده، تنها منجر به آسیب به بافت فلزات و خراش آن‌ها می‌شود. اما خوردگی، با آسیب به ماهیت و خواص فلزات، منجر به تغییر رنگ و ظاهر آن‌ها می‌‌گردد.
- سرعت انجام فرآیند
تفاوت مهم دیگری که بین سایش و خوردگی وجود دارد، سرعت انجام فرآیند است. به طور کلی، فرآیند خوردگی به نسبت سایش، فرآیندی آهسته‌تر است و با سرعت کم‌تری اتفاق می‌افتد.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی و تفاوت خوردگی و سایش پرداخته شد. سایش که در سه نوع خراشان، چسبنده و خستگی وجود دارد، برخلاف خوردگی فرآیندی مکانیکی و فیزیکی است و در اثر تماس 2 سطح با یک‌دیگر ایجاد می‌شود اما خوردگی، حادثه‌ای شیمیایی بوده و در اثر تغییر خواص مواد در واکنش به مواد و محیط نامناسب اتفاق می‌افتد. تفاوت میان این دو فرآیند، مربوط به شیمیایی و فیزیکی بودن آن‌ها، سرعت به وجود آمدن و غیره می‌شود.
سوالات متداول
خوردگی چیست؟
خوردگی واکنشی شیمیایی یا الکتروشیمیایی است و در تعریف کلی به از بین رفتن خواص مواد به علت واکنش با محیط گفته می‌شود و در آن، فلزات به به اشکال پایدارتر شیمیایی همچون اکسید، هیدروکسید یا سولفید تبدیل می‌شود.
انواع خوردگی کدام است؟
خوردگی در انواع مختلفی همچون شکافی، حفره‌ای تنشی، میکروبی و غیره اتفاق می‌افتد.
فرق سایش و خوردگی چیست؟
سایش و خوردگی در نوع واکنش (فیزیکی-شیمیایی)، میزان عملکرد مثبت هر یک، عوامل تاثیرگذار بر به وجود آمدن آن‌ها، سرعت انجام و ظاهر، تفاوت دارند.
