پوشش داکرومات و تفاوت آن با زینک فلیک

داکرومات‌ که به انگلیسی با نام (Dacromet) شناخته می شود، به عنوان یکی از روش های پوشش دهی فلزات (خصوصا پیچ و مهره) بوده و باعث افزایش طول عمر مفید قطعات فولادی می شود.

در ادامه مقاله به توضیحات بیشتری در خصوص تعریف داکرومات و تفاوت آن با زینک فلیک خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.

داکرومات چیست

داکرومات یک نوع پوشش ورقه ای است که از محلول آب به همراه ذرات ریز روی، آلومینیوم، Cr2O3 ،CrO3، مواد تفلونی، mCrO3 و mCr2O3 تشکیل می ‌شود.

لازم به ذکر است که برخی از مواد آن همچون مواد تفلونی، mCrO3 و mCr2O3 در آب نامحلول هستند و به عنوان یک چسب برای اتصال ذرات روی و آلومینیوم جهت ایجاد لایه‌ های پوششی مورد استفاده قرار می ‌گیرند.

از داکرومات چینی تا داکرومات اصلی

در سالیان گذشته پوشش ضد خوردگی داکرومات (Dacromet) برای اولین بار توسط کشورهای اروپایی تولید شد. پس از ارائه این پوشش به بازار و با اثبات میزان مقاومت بالای آن در برابر خوردگی و زنگ زدگی، این پوشش با جلب توجه زیادی روبرو شد و مورد استقبال فراوانی قرار گرفت.

پوشش ورقه ای داکرومات به سرعت رشد و در سراسر جهان طرفداران زیادی پیدا کرد.

در این میان شرکت های چینی که در صدد کپی برداری از این پوشش منحصر به فرد بودند، اقدام به تولید محصولی مشابه نموده و راهی بازار کردند. داکرومات تولیدی توسط شرکت های چینی هیچگاه به مزایا و کیفیت داکرومات اصلی دست نیافت و با شکست مواجه شد.

با گسترش داکرومات چینی در ایران، به دلیل عدم توانایی و مقاومت پایین این پوشش در برابر عوامل خورنده، برند داکرومات در اذهان عمومی خدشه دار شده و به بی کیفیتی معروف شد. چرا که برند تقلبی بجای داکرومات اصلی به بازار ایران وارد شده بود.

داکرومات چینی قادر به استخراج فرمول مواد اولیه داکرومات اروپایی نشد و از رسیدن به کیفیت مطلوب باز ماند. به همین خاطر با عدم استقبال روبرو و به سرعت از بازار جمع شد.

از طرفی شرکت ناف (NOF) فرانسه تولید کننده برند اصلی این پوشش سبز به دلیل ذهنیت منفی مصرف کنندگان ایرانی، که ناشی از بی کیفیتی داکرومات چینی بود، تصمیم گرفت نام برند اصلی داکرومات خود را تغییر داده و با عنوانی جدید در بازار ایران عرضه کند، نام برند جدید پوشش زینک فلیک می باشد.

به تعبیر دیگر داکرومات امروز با داکرومات جعلی سال های قبل تفاوت داشته و چون از شرکت اصلی ناف فرانسه خریداری می شود کیفیت و مقاومت بسیار بالایی دارد. داکرومات برند اصلی بوده و با نام جدید زینک فلیک نیز شناخته می شود.

در نتیجه آبکاری داکرومات و زینک فلیک هر دو مربوط به یک شرکت و برپایه مواد اولیه یکسانی تولید و راهی بازار می شوند.

تفاوت داکرومات و زینک فلیک

همانطور که در بخش قبلی بیان کردیم داکرومات (Dacromet) و زینک فلیک هر دو مربوط به یک شرکت بوده و تفاوتی بین این دو پوشش نیست. هر دو ماده به منظور پوشش دهی قطعات فولادی در برابر زنگ زدگی و خوردگی طراحی شده اند.

زینک فلیک نام به روز شده آبکاری داکرومات و تحت لیسانس شرکت NOF اروپا و مربوط به کشور فرانسه می باشد. شرکت NOF فرانسه بزرگترین تولید کننده مواد خام پوشش زینک فلیک بوده و در سراسر جهان تعداد زیادی خط تولید این پوشش را پشتیبانی می کند و چندین عاملیت فروش و توزیع این محصول را در پنج قاره راه اندازی نموده است.

جالب است بدانید کمپانی های خودروسازی در سراسر اروپا ملزم به استفاده از این پوشش (Zinc Flake) برای مقاوم نمودن قطعات خودروهای تولیدی خود در برابر خوردگی و زنگ زدگی می باشند.

در بیان تفاوت داکرومات و زینک فلیک نمی توان به نکات متمایز کننده در نوع پوشش، کاربرد و روش اجرای آن ها اشاره نمود، چرا که هر دو پوشش از نظر روش اجرا کاملا مشابه و مربوط به یک شرکت هستند.

فرایند انجام آبکاری داکرومات (zinc flake)

داکرومات با سه روش قابل انجام است:
این پوشش طبق طرح ظاهری و اندازه قطعه، کاربرد و کیفیت مورد نظر به سه روش مجزا انجام می شود.

روش DIP SPIN

این روش به منظور پوشش دهی فنرها، پیچ و مهره ها و سایر قطعات در سایزهای کوچک استفاده می شود. برای انجام کار، قطعات پس از آماده سازی اولیه در داخل ظرفی ریخته می شوند و ظرف را در محلول مواد داکرومات وارد می کنند.

سپس در مرحله سانتریفیوژ مواد اضافی قطعات گرفته شده و آن ها را به کوره های پخت می فرستند.

روش اسپری

همانطور که از اسم آن مشخص است در این مرحله به وسیله اسپری مواد، سطح قطعات فلزی را پوشش می دهند.

پس از اسپری، قطعات برای پخت وارد کوره ها می شوند.

روش DIP DRAIN

این شیوه به منظور پوشش دهی قطعات آهنی بزرگ تر انجام می شود. در این روش قطعات فولادی را آویزان کرده و به درون مواد داکرومات وارد می کنند و سپس به کوره های پخت فرستاده می شوند.

کاربرد داکرومات در صنعت

در ادامه به ذکر چند صنعت که از پوشش آبکاری داکرومات (zinc flake) استفاده می کنند می پردازیم:

صنعت ماشین سازی : برای پوشش قطعاتی چون لوله‌ ها، فنر و پیچ و مهره، بست ‌ها و یا قطعاتی که به صورت پرس هستند کاربرد دارد.

صنعت دریایی : در قسمت‌های مختلفی چون قطعات و تجهیزات موتورها، لوله‌ ها، بست ‌ها و زنجیرهای مختلف، به‌کار می‌رود.

صنعت ریلی : این پوشش می ‌تواند در اکثر تجهیزات صنعت ریل سازی از قطعات کوچک تا بزرگ استفاده شود.

صنعت کشاورزی : آبکاری داکرومات در این صنعت نیز مانند صنایع دیگر در قطعاتی مانند پیچ، مهره، لوله‌ ها، بست ‌ها و سایر قطعات فولادی که در معرض آب و رطوبت هستند کاربرد دارد.

نیروگاه‌ ها : در انواع اتصالات و یراق ‌آلات نیروگاه‌ ها و همچنین قطعات کوچک مثل مهره مورد استفاده قرار می ‌گیرد.

ساختمان سازی : بخش زیادی از این پوشش ورقه ای در صنعت ساختمان سازی مصرف دارد. از موارد استفاده داکرومات در ساختمان سازی می‌توان به اتصالات، میخ، پیچ و مهره و … اشاره کرد.

پتروشیمی : همانطور که قبلاً اشاره شد این پوشش موارد استفاده‌ فراوانی دارد که یکی از آن‌ها صنعت پتروشیمی و استفاده از آن در تجهیزات و قطعات گوناگون این صنعت است.

معایب و مزایای پوشش داکرومات

در ادامه به برخی از ویژگی های داکرومات (زینک فلیک) اشاره می کنیم:

مقاومت بالا در برابر خوردگی و حرارت

داکرومات در مقایسه با پوشش ‌های سنتی نسبت به خوردگی دارای مقاومت بالاتری است. این پوشش سبز در مقابل ترکیباتی مانند الکتروگالوانیزه، روی، نیکل و … مقاومت بیشتری دارد. این پوشش ورقه ای همچنین در برابر گرما (خوردگی دما بالا) نیز مقاومت زیادی دارد.

این در حالی است که سایر پوشش‌ ها مانند گالوانیزه گرم و گالوانیزه سرد که به منظور جلوگیری از خوردگی فلزات استفاده می ‌شوند اگر بسوزند، به راحتی کاربرد خود را از دست می‌ دهند، اما این مشکل در زینک و داکرومات برطرف شده است.

عدم تردی هیدروژنی

اسید در آماده‌سازی و ترکیبات داکرومات‌ کاربرد ندارد به همین دلیل خطر تردی هیدروژنی در این پوشش کاملاً رفع شده است.

عدم ایجاد مشکلات زیست محیطی

داکرومات به دلیل عدم تولید فاضلاب، مواد سمی و آلاینده ها، مشکلات زیست محیطی ایجاد نمی ‌کند.

همچنین در این پوشش استفاده از کروم را حذف کرده ‌اند تا بتوانند مطابق بهترین استانداردهای روز دنیا عمل کرده و از آن در صنایع گوناگونی چون مواد غذایی، بهداشت و درمان نیز استفاده کنند.

ضخامت کمتر

داکرومات (زینک فلیک) در مقایسه با سایر پوشش‌ ها دارای ضخامت کم‌تر و در عین حال طول عمر بالاتری است. ضخامت این پوشش چیزی در حدود ده میکرون است. البته این پوشش با همین ضخامت کم نیز می‌ تواند مدت زیادی را در مقابل خوردگی مقاومت کند.

عدم وجود خلل و فرج

همانطور که در فرایند داکرومات بیان کردیم، بعد از مرحله‌ غوطه‌ورسازی مرحله‌ سانتریفیوژ کردن است. در این مرحله مواد اضافی از روی منافذ قطعات جدا می ‌شوند و در اثر پوشش داکروماتی همه‌ نواحی پر شده و دیگر منافذ بازی وجود نخواهد داشت.

عدم ایجاد مشکل فیزیکی در قطعات

برای تهیه این پوشش ورقه ای از دمای پخت پایین استفاده می‌ شود، بنابراین خواص مکانیکی و فیزیکی قطعه به خوبی حفظ خواهد شد.

در بیان معایب این پوشش سبز می توان به این مورد پرداخت که به خاطر بی کیفیتی برند چینی مصرفی در سال های گذشته، هنوز هم برخی افراد به تصور جعلی بودن داکرومات، ذهنیت مثبتی در برابر این پوشش منحصر به فرد ندارند.

که خوشبختانه با گذر زمان و با مزیت ها و کاربردهای بی نظیر زینک فلیک در صنایع مختلف، رفته رفته آبکاری داکرومات به دوران اوج خود باز می گردد.

استاندارد داکرومات (Dacromet)

ویژگی استاندارد پوشش های محافظ به خوردگی فسفات/ روغن مصرفی روی بست دهنده ها و اتصالات ASTM- F1137 – 11
بخش اول:

1.این استاندارد داکرومات ویژگی های اصلی مورد نیاز برای 4 درجه محافظت خوردگی اتصال دهنده ها را شامل می شود و شامل:

گرید A، گرید B ، گرید C و گرید D می باشد.
گرید A یک پوشش زینک فسفات بدون سیلد کاری اضافی است.
گرید B شامل پوشش زینک فسفات و یک سیلد کاری خشک از جنس ترکیبات آلی می باشد.

2.از این ویژگی ها به منظور اتصال دهنده هایی مثل واشر، گیره، مهره و سایر اتصالات فولادی و غیر رشته ای که به محافظت در برابر خوردگی نیاز دارند استفاده می شود.

3.این پوشش ها به نام پوشش های تزئینی نیز شناخته و استفاده می شوند.

2- مراجع

B117Practice for Operating Salt Spray (Fog) Apparatus

F1470Practice for Fastener Sampling for Specified Mechanical Properties and Performance Inspection

جمع بندی

در این مطلب به تعریف بهترین پوشش ضد زنگ و ضد خوردگی یعنی داکرومات، فرایند انجام آبکاری داکرومات، کاربرد و معایب و مزایای آن پرداخته شد. همانطور که گفته شد در واقع زینک فلیک نام به روز شده آبکاری داکرومات و تحت لیسانس شرکت NOF اروپا و مربوط به کشور فرانسه می باشد و تفاوتی بین این دو پوشش وجود ندارد چرا که هر دو پوشش از نظر روش اجرا، کاربرد و نوع پوشش کاملا مشابه و مربوط به یک شرکت هستند.

سوالات متداول